Jasper van Kuijk is terug uit Zweden in ‘Tot hier en niet verder’
- At december 21, 2022
- By Rudolf
- In Overigen
- 0
Cabaretier Jasper van Kuijk vertrok in de zomer van 2019 om met zijn vrouw en drie zonen een jaar in Zweden te gaan wonen. Over zijn Zweedse belevenissen en de tijd daarna maakte hij wederom met vrolijk cynisme de voorstelling ‘Tot hier en niet verder’.
Het gezin verbleef in een rood-wit boerderijtje in een dorpje op het platteland. Van Kuijk is naast zijn werk als cabaretier en columnist voor de Volkskrant ook docent industrieel ontwerpen aan de Technische Universiteit in Delft. Aan de universiteit van Karlstad was hij gastonderzoeker.
Zweedser
Van Kuijks link met dit Scandinavisch land is dat zijn moeder Zweedse is. ,,Zelf ben ik geboren in Den Haag”, vertelt de cabaretier. ,,Ik heb mezelf nooit gezien als ‘half Zweeds’. Maar toen ik zelf in het land was, merkte ik toch dat ik Zweedser was dan ik dacht. Ik voelde me ook daar enorm thuis.”
De Van Kuijks gingen naar Zweden voor het land, de natuur en om het leven te leren kennen. ,,Mijn vrouw heeft Zweeds geleerd, de jongens zaten op een Zweedse school en ik schreef columns voor de Volkskrant en bij de universiteit aan een boek. We werden snel opgenomen in de gemeenschap van het dorpje. Je hebt daar een dorpswinkel en een school met slechts vijftig leerlingen, dus je leert iedereen snel kennen.”
In Nederland leidt Van Kuijk met drie banen en een jong gezin een hectisch leven. Natuurlijk mist hij Zweden en sommige gewoontes. ,,Het is iets kleins, maar in Zweden wordt er bijvoorbeeld op school tussen de middag warm gegeten. ’s Avonds is het dan heel relaxt: je gooit een broodmaaltijd op tafel en klaar. Je staat ‘s ochtends niet die kutboterhammen te smeren als je amper wakker bent. Maar ja, warm eten hier is moeilijk mee te nemen.”
Volslagen normaal
Over zijn nieuwe voorstelling ‘Tot hier en niet verder’ vertelt hij: ,,De grote lijn van deze voorstelling is: hoe was het in Zweden, hoe was het toen we terug waren en hoe kijken we op het avontuur terug.” Hij noemt enkele verschillen in aanpak. ,,Zweden heeft een veel ruimhartiger kinderopvang en ouderschapsverlof, wat al zo lang bestaat dat het gezien wordt als volslagen normaal.”
Van Kuijk snijdt het Nederlandse ‘redelijkheid als vorm van op de rem staan’ aan. ,,Rutte betoogde een paar jaar geleden ‘dat wij met duurzame energie niet voor de troepen uit moesten lopen’. Maar Nederland stond toen Europees gezien in Europa vrijwel achteraan. Door het gebrek aan ambitie van toen zitten we nu klem.”
In zijn vorige voorstelling ‘Janus’ bekeek hij soortgelijke sociaal-maatschappelijke onderwerpen van twee kanten. ,,Het gevaar is dat je dan alles kapot relativeert. Er zijn alleen heel veel dingen gewoon niet goed en die kun je niet van twee kanten bekijken. Nu zal ik niet zomaar zeggen: kappen nou; zo doen we het niet en hup die kant op, maar deze tijd vraagt daar wel om. Dat verken ik in deze voorstelling. Voor mij is ‘Tot hier en niet verder’ dus een lekker kritisch onderzoek van de Nederlandse samenleving en van mijzelf. En dan met mooie liedjes en heel veel grappen.’’
‘Tot hier en niet verder’van Jasper van Kuijk. www.jaspervankuijk.nl
Koeprin en de onvoorwaardelijke liefde
Verhalen van Russische schrijvers als Tolstoj en Dostojevski kennen de meeste literatuurliefhebbers wel. De schrijver Alexander Koeprin (1870-1938) is echter nauwelijks bekend in Nederland. Pianiste Irina Parfenova zet zijn werk in de belangstelling met de muzikale voorstelling ‘De granaten armband’. Dit doet ze samen met acteur Bartho Braat, in een regie van Gerardjan Rijnders.
Koeprin
De Russische Parfenova kent Koeprin zijn werk maar al te goed. In haar geboortestad Moskou studeerde ze piano aan de Russische Academie van Muziek: Gnesins. Die studie rondde ze af in 1987. Drie jaar later bracht de liefde haar naar Nederland. ,,Om een Nederlands pianodiploma te halen en in vorm te blijven ging ik piano studeren aan het Conservatorium in Den Haag bij Naum Grubert. Dat heb ik drie jaar gedaan.” Naast het geven van concerten en recitals produceert ze muzikale theatervoorstellingen met haar Stichting Troup A’dour.
Parfenova zou graag zien dat er meer aandacht komt voor het werk van Koeprin. ,,Zijn werk is nauwelijks vertaald in Nederland. Zijn roman ‘De Kuil’ kwam uit in de jaren zeventig en in 2002 verscheen er twee korte verhalen: ’Olesja’ en ‘Vera’. Vera is eigenlijk de naam van het verhaal ‘De granaten armband’ en dat is een van mijn favoriete verhalen.”
Net na de Russische Revolutie (1917-1923, toen Koeprin in Frankrijk woonde, werd zijn werk vergeleken met de naturalistische verhalen van de Franse schrijver Guy de Maupassant (1850-1893). ,,Koeprin heeft meer dan 200 verhalen geschreven, bijna ieder verhaal met een verschillend thema. Hij schrijft telkens vanuit een andere persoon: een kind, een officier, een prostituee of zelfs een hond. Soms zijn het wel heftige verhalen.”
‘De granaten armband’ gaat volgens Parfenova over onvoorwaardelijke liefde. ,,Vorstin Vera Nikolajevna heeft een aanbidder die haar al zeven jaar lang brieven stuurt, maar Vera heeft hem nog nooit ontmoet. Ook niet bij de concerten die ze bezoekt. Voor haar verjaardag stuurt hij haar een granaten armband. Haar familie vindt dat onacceptabel; zij is namelijk getrouwd. Het is een verhaal dat tragisch afloopt, maar net zoals een Griekse tragedie toch ook met een catharsis beleving.”
Appassionato
De pianiste maakt duidelijk dat het ‘Largo Appassionato’ uit de ‘Pianosonate op. 2, nr. 2’ van Ludwig van Beethoven een belangrijk onderdeel uitmaakt van de voorstelling. ,,Dit pianostuk komt telkens terug. Eigenlijk is het verhaal de verwoording van die muziek.” Met acteur Bartho Braat heeft ze al eerder met veel plezier een muziektheatervoorstelling gemaakt. ,,In ‘De granaten armband’ vertelt hij het verhaal en kruipt dan in de huid van Koeprin, van Vera of zichzelf. Ik illustreer dan zijn verhaal met Beethoven en andere muziek uit de tijd van Koeprin, zoals van Rachmaninov, Scriabin en de niet veel gehoorde componist Vladimir Rebikov (1866-1920).”
Regisseur Gerardjan Rijnders heeft de tekst bewerkt en de voorstelling geregisseerd. ,,Hij is met zijn tekst heel dicht bij het origineel gebleven. In de regie geeft hij ons veel ruimte. Ook als we met ideeën komen, of als we twijfelen aan de tekst. Ik hoop dat mensen met ‘De granaten armband’ de mooie verhalen van Koeprin zullen ontdekken.”
‘De granaten armband’ met Irina Parfenova (piano) en Bartho Braat (verteller). Regie: Gerardjan Rijnders.