Goldbergvariaties en Corona

Pianist Martijn Smits combineert al jaren zijn pianomuziek met zijn huisartsenpraktijk in Amsterdam. Ten tijde van de coronapandemie studeerde hij de ‘Goldbergvariaties’ van Bach in.

Een bezige bij noemt hij zichzelf. Dat kan ook niet anders met twee intensieve beroepen waar veel studeren aan vooraf ging. ,,De eerste vier jaar van mijn doctoraal geneeskunde combineerde ik met het Conservatorium in Arnhem en later aan het ‘Sweelinck’  in Amsterdam bij Willem Brons”, vertelt Smits. Toen hij zijn diploma uitvoerend musicus had behaald, is hij zijn coschappen gaan lopen. ,,Dat is heel intensief. De coschappen vragen volledige inzet en zijn alleen fulltime mogelijk.” Hij heeft ruim tien jaar gestudeerd. ,,Dat zou ik zo weer doen. Een sociaal leven had ik wel. Met andere conservatoriumstudenten speelde ik op feesten en partijen salonmuziek en daar verdiende ik wat bij. Het was eigenlijk weinig werk, maar het verdiende goed.” Naast solospel piano, heeft hij veel theater- en kamermuziek gespeeld. Sinds 2014 speelt Smits in het kamermuziekensemble Trio Martinot.

Dicht bij de bron

In 1997 studeerde hij af als basisarts. ,,Je bent dan niet meteen huisarts. Daar is weer een aparte opleiding voor. Ik heb bij een asielzoekerscentrum gewerkt, op de eerste hulp en in de psychiatrie. Als huisarts werk ik drie dagen in de week. Soms iets meer, soms iets minder.” Huisarts zijn in coronatijd is een opgave. ,,In de eerste coronagolf hadden we nauwelijks patiënten, omdat die niet naar de dokter durfden te komen. Met de tweede en derde golf kregen we het goed druk. Nu valt de groep ongevaccineerden om met ernstig zieke jongeren. Telkens is er spanning omdat je mee moet bewegen met de nieuwe maatregelen. Ik heb zelf ook Corona gehad en ben goed hersteld, maar twee dokters die ik ken zijn overleden. Je zit toch dicht op de bron.”

Al heel lang stond de ‘Goldbergvariaties’ (1741) van Johann Sebastian Bach op het wensenlijstje van Smits om in te studeren. Deze compositie is oorspronkelijk geschreven voor klavecimbel en bestaat uit een instrumentale aria waarover Bach dertig ‘klaviervariaties’ schreef. ,,Dit is een werk dat heel veel aandacht en energie vraagt om in te studeren. Ik ben er anderhalf jaar mee bezig geweest. Het is een doorwrocht werk dat technische uitdagingen heeft.”

Emotioneel

Smits omschrijft de ‘Goldbergvariaties’ als een intellectuele en emotionele reis. ,,Het begint met die fantastische aria waar de harmonische begeleiding dient als een blauwdruk voor al die variaties. Als ‘reiziger’ ga je al die variaties door. Je komt hoge bergen tegen en diepe dalen. Er zijn momenten van troost en droefenis, maar ook van vitaliteit en blijdschap. Een levensreis op een gestructureerde manier die ook heel emotioneel is.”

De pianist speelt de ‘Goldbergvariaties’ zonder de gebruikelijke herhalingen. ,,Omdat het concert maar minder dan een uur mag duren speel ik niet extra versieringen. In die toevoegingen laat je bijvoorbeeld de ene keer meer bas horen en de andere keer de tenor. Dat doe ik dus niet. Het stuk biedt mij heel veel en het ligt dicht bij mijn hart.”

 

Een rood lied zingt

Simon Mulder, artistiek leider van het collectief Het Feest der Poëzie stelde een bloemlezing samen van de mooiste gedichten van Herman Gorter. De bundel heet ‘Een rood lied zingt er’. Mulder: ,,Het is een klein boekje van 48 pagina’s, dat prachtig is uitgegeven. De omslag is handgedrukt en het boekje is handgebonden. Het is een spoedcursus Gorter geworden. Er staat een essay in waarin ik uitgebreid de poëzie van Gorter en de cultuurgeschiedenis van zijn tijd uiteenzet. Alle gedichten die ik aanhaal in het essay staan ook vervolgens in het boekje.” Fragmenten uit Gorters gedichten komen onder meer uit ‘Zie ik hou van je’, ‘Mei’ en dan is er nog een mooi deel uit zijn communistisch epos ‘Pan’. ,,Daarnaast staan er nog enkele niet al te bekende gedichten in die ik heel prachtig vind en die representatief zijn voor Gorters poëzie.”

De voordrachtskunstenaar heeft een voorkeur van Gorters gedichtenbundel ‘Verzen’, ,,Daar staan gedichten in waar Gorter de traditionele vaste vorm van gedichten losliet. Het ritme in zijn poëzie werd onregelmatig. Het klopte niet meer precies; het metrum was niet netjes. Soms laat hij dezelfde woorden op elkaar rijmen, maar hij maakte ook nieuwe woorden en beeldspraken. Critici dachten dat hij gek was geworden.” Het gedicht ‘Mijn liefste was dood’ boeit Mulder het meest. ,,Hij beschrijft een mythologische reis naar zijn geliefde die symbool staat voor de oude poëzie die hij moet achterlaten, wat hem ontzettend pijn doet. Het is heel ontroerend.”

Een rood lied zingt er – een keuze uit de gedichten van Herman Gorter, samengesteld en ingeleid door Simon Mulder. Uitgeverij HetMoet, 2021, paperback met flappen, singersteek, boekdruk 48 blz. €15,00. ISBN 9789083131665

 

Gorters poëzie is vernieuwend

‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid’ is de eerste regel uit het gedicht ‘Mei’ van Herman Gorter.  Een monumentaal gedicht, maar Gorter schreef meer. Met de voorstelling ‘Kom zijn liefste’ zet collectief Het Feest der Poëzie deze Hollandse dichter in het middelpunt.

De Amsterdammer Simon Mulder is oprichter en artistiek leider van Feest der Poëzie. De stichting organiseert voorstellingen met voordracht en muziek en richt zich op dichtkunst, boekdrukkunst en literatuurgeschiedenis. Mulder is voordrachtkunstenaar en heeft net als Herman Gorter (1864-1927) klassieke talen gestudeerd. Hij geeft zelfs les in deze oude talen aan Het Lyceum in Rotterdam.

Zonder versterking

,,Voordrachtskunstenaar is een vergeten ambacht”, vertelt Simon Mulder. ,,De voordrachtskunstenaar Albert Vogel jr. heeft eens gezegd: ‘een acteur beeldt uit en de voordrachtskunstenaar roept op’. Je speelt geen rol maar je staat wel in dienst van de tekst.” Een voordracht behoeft een bepaalde techniek. ,,Sommige teksten worden aangezet gesproken. Het moet verstaanbaar en begrijpelijk zijn voor de luisteraar. Zonder versterking komt de tekst het beste tot zijn recht.”

Gorter, die een aantal jaren in Bussum woonde, behoorde tot de literaire beweging de Tachtigers (ca 1880-1894). ,,Zij wilden vernieuwing van de literatuur en af van de ‘domineedichters’ die alleen nette gedichten maakten voor God, koning en vaderland. De poëzie van de Tachtigers ging over individuele gevoelens in een nieuwe stijl, waarmee ze hun impressies op de best mogelijk manier wilden vertolken. Zij haalden hun inspiratie van de Engelse romantische dichters als Shelley, Byron en Keats.”

Mulder vindt het bijzondere aan Gorters poëzie dat die steeds vernieuwend was. ,,Zijn eerste gedichtenbundel ‘Verzen’ was destijds heel modern. Zelfs nu komt zijn poëzie nog modern over. Hij schreef onder andere gedichten over de natuur en de liefde. Later, toen hij politiek actief werd, bekeerde Gorter zich tot een mystiek soort communisme en ging communistische gedichten maken op een mythologisch niveau. Heel interessant.”

Bewegende filmbeeld

De gemeente Hilversum ondersteunt het collectief met een subsidie voor de literaire Gorter-voorstelling ‘Kom zijn liefste’. ,, Onze voorstelling bestaat uit voordracht, muziek en filmbeelden. Bijzonder is dat wij van het Eye Filmmuseum het enige bewegende filmbeeld van Gorter mochten lenen. Alle aspecten van Gorters werk komen voorbij.”

Er doet een rits aan kunstenaars mee aan deze multidisciplinaire voorstelling. Zo brengt Mulder met soundscape-artiesten Beggar Brahim (elektrische gitaar) en Jesse LaChiffre (klarinet) enkele nummers van de CD ‘Herman Gorter – Verzen 1890’ ten gehore. Vervolgens worden liederen op tekst van Gorter uitgevoerd door Saskia de Man (sopraan), Daan van de Velde (piano) en door sopraan Heleen Oomen samen met haar vader, componist en pianist Antoine Oomen. Tenslotte draagt Mieke van Zonneveld, voorheen stadsdichter van Hilversum, Gorter-geïnspireerde gedichten voor uit haar debuutbundel ‘Leger’.

De voorstelling is laagdrempelig. ,,Misschien dat zijn teksten iets gedateerd aandoen maar Gorters poëzie is heel levendig, beeldend en vooral muzikaal. Ook als je niet veel weet van deze dichter is de voorstelling toegankelijk; een introductie in zijn poëzie.”

‘Kom zijn liefste’ is een multidisciplinaire voorstelling rondom Herman Gorter georganiseerd door collectief Het Feest der Poëzie. Artistiek leider: Simon Mulder

 

De dag dat ik Robert Long ontmoette

De liedjes van zanger Robert Long (1943-2006) als ‘Flink zijn’ en ‘Liefste mijn liefste’ zijn klassiekers, al zijn ze bij veel jongeren niet bekend. Robert Long zijn weduwnaar Kristof Rutsaert wil niet dat zijn liedjes worden vergeten en kwam met het theaterconcert ‘De dag dat ik Robert Long ontmoette’.

,,In 2018 zou Robert Long 75 jaar geworden zijn”, vertelt Kristof Rutsaert vanuit Antwerpen. ,,Zijn verjaardag wilde ik toen niet zo maar voorbij laten gaan. Ik wilde een hommage aan hem brengen.” Hij vertelt, dat hij samen met het Metropole Orkest en met verschillende artiesten, in het Luxor in Rotterdam een muzikaal eerbetoon bracht. ,,Daaruit is dit theaterconcert ‘De dag dat ik Robert Long ontmoette’ in 2019 voortgekomen.”

Wegens succes gaat de theatershow in reprise. Maaike Widdershoven, Will van der Meer, Julia Herfst en Job Bovenlander brengen 25 prachtige liedjes. Ze worden muzikaal bijgestaan door een combo onder leiding van Peter van der Zwaag, die vele jaren met Robert Long heeft samengewerkt.

Tijdloos

,,De nummers nemen je mee op een reis door het repertoire van Robert. Vanaf zijn eerste Nederlandse plaat: ‘Vroeger of Later’ (1974) tot zijn laatste plaat ’n Duivels genoegen’ in 2005. Tussen de liedjes door hoor je bekende uitspraken uit zijn conferences. Bovendien vertellen de zangers hoe ze Robert hebben ontmoet. En dat doen ze op hun eigen manier. Job Bovenlander kende hem niet, maar hij ontmoette hem via zijn muziek. Job is heel enthousiast over zijn liedjes. Ik hoop ook dat meer jongeren zijn muziek leren kennen. Roberts nummers zijn tijdloos en hebben ieder een eigen verhaaltje. Daarbij is het een echt plezante en amusante voorstelling.”

Rutsaert heeft Robert Long voor het eerst ontmoet in Gent in 1990. ,,Ik studeerde nog en ik liep naar huis door het park en ik zag Robert. ‘Wat een mooie man‘ dacht ik, en we begonnen te praten. Ik kende hem niet maar herkende wel zijn stem. Een paar weken daarvoor had ik hem op de televisie gezien en daar ging het over homoseksualiteit. Hij was als een van de eerste artiesten die daar heel open over was. Ik was toen negentien! Als ik eraan terugdenk was ik qua leeftijd nog een kind, maar ik was heel zelfverzekerd wat ik wou. Die ontmoeting werd het begin van een nieuw leven. Zestien jaar was hij bij me. Nu vijftien jaar geleden is hij overleden maar ik ben nog steeds met hem verbonden. Maar toen hij wegviel, voelde ik mij geamputeerd. Vreselijk.”

Juweeltjes

Hij vertelt verder dat hij Longs muzikale erfgoed in leven wil houden. ,,Het is niet omdat het van iemand moet, ik doe het uit mezelf. Je kan ook niet elk jaar met een Robert Long programma komen. Dat hoeft ook niet. Nu is het heel intens en ben ik met de theaters bezig en aanwezig bij de voorstellingen. Straks is het over.”  Hij vindt het moeilijk te beantwoorden op de vraag wat zijn favoriete liedje is. ,,Het is denk ik hoe je op dat moment voelt. Als je liefdesverdriet hebt dan zoek je de liefdesliedjes uit. Kan van alles zijn. Er zitten zoveel juweeltjes in.”

‘De dag dat ik Robert Long ontmoette’ theaterconcert met Maaike Widdershoven, Will van der Meer, Julia Herfst en Job Bovenlander. Script: Ivo de Wijs. Regie: Eddy Habbema.

 

Casanova on tour in Amsterdam

Iedereen met een beetje historisch besef weet wie Giacomo Casanova (1725-1798) is. Hij  was de grootste avonturier uit de achttiende eeuw. Decennialang reisde hij door Europa op zoek naar bestaansrecht en levensgenot. Al zijn avonturen en levenservaringen schreef hij op in zijn memoires: ‘Histoire de ma Vie’. Casanova deed ook Holland aan in 1758 en 1759 en verbleef wekenlang in de wereldhandelsstad Amsterdam. Hij maakte kennis met verschillende hooggeplaatste figuren en ontmoette een bankier die hij in zijn dagboeken de weduwnaar Mijnheer D.O. noemt en zijn dochter Esther.

In 2021 schreef ik een onderzoek artikel over deze mysterieuze mijnheer D.O. en zijn dochter. Inmiddels weet ik wie mijnheer D.O. is en ben ik bijna zeker van het bestaan van Esther. Hieruit is voortgekomen een lezing en een Casanova-tour.

Lezing

De lezing behelst mijn zoektocht naar de identiteit van de bankier de mysterieuze mijnheer D.O. en Esther.

In de lezing bespreek ik:
– Wat is de opzet van het onderzoek?
– Casanova kwam naar Holland voor zakelijke transacties, welke waren dat?
– Uitleg over de naam en afkorting van Mijnheer D.O.
– Wie was Madam D’Urfee?
– De relatie van Casanova en de vrijmetselarij en zijn bezoek aan een loge.
– Wie is uiteindelijk Mijnheer D.O en Esther?

                    Woning Thomas Hope

Casanova-tour (onder constructie) 

– De tour begint bij het Centraal Station in Amsterdam met een uitleg waarom Casanova naar Holland kwam.
– We lopen over de Nes en de Warmoestraat waar hij in twee hotels gelogeerd heeft. Respectievelijk: L’Étoile d’Orient (Ster van het Oosten) in de Nes, ter hoogte van het huidige nummer 67. En de Tweede Liesveldse Bijbel in de Warmoesstraat (huidige nummer 114). Hij ontving zijn post (is niet zeker of hij daar ook logeerde) in hotel ‘Rondeel’ in de Doelenstraat het tegenwoordige hotel Del ‘Europe.
– Vervolgens gaan we naar de plek waar de oude Beurs plaatsvond.
– Bij zijn tweede bezoek ontmoette hij Lucia uit Pasiono in een muziekhuis in de Nes waar zij leefde als prostituee. Stukje rosse buurt.
– We lopen verder naar de Jodebreestraat hoek Sint Anthoniestraat waar Casanova een concert bijwoonde met Esther. Daar ontmoette hij zijn oude geliefde de zangeres Teressa Imre die daar optrad.
– Onze weg gaat dan naar de Oudezijds Voorburgwal hoek Grimburgwal waar hij in het Herenlogement een vrijmetselaarsloge bezocht.
– Langs Hotel L’Europe waar hij zijn post ontving en contacten probeerde te leggen.
– Even verderop lopen we naar de Nieuwezijds Voorburgwal 234/240 waar eens vrijmetselaarsloge La Bien Aimée in Schild van Vrankrijk (gebouw Algemeen Handelsblad) was gevestigd.
– En als laatste naar Keizersgracht 444-446 waar D.O. woonde.

Heb je interesse? Neem contact met mij op: info@diversityathome.nl en ik reageer binnen 24 uur.

Copyright © Dandelion by Pexeto