Marieke de Bruijn speelt met Dutch String Collective Schubert
- At december 24, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek, Theaterconcert
0
Oktober 2020.
Optreden met haar Dutch String Collective kan violiste Marieke de Bruijn voorlopig niet. Haar project ‘Schubert, het leven van een muzikaal genie’ komt pas volgend jaar op de planken. Nieuwe coronamaatregelen sluiten de theaters. Maar wat niet zichtbaar is, kan wel hoorbaar zijn. In de Groenland Studio’s in Hilversum maakte De Bruijn met haar collectief een audio-opname van haar Schubert-project.
Humble Heroes Award
Al vijftien jaar treedt de Amsterdamse Marieke de Bruijn (1967) op met haar Dutch String Collective. Een groot deel van haar werkzaamheden is studiowerk voor artiesten of als begeleidingsensemble op het podium. Een maand geleden kreeg de Bruijn in het televisieprogramma ‘Vooravond’ vlak voor een optreden van Tim Knol de Humble Heroes Award. ,,Dat is een onderscheiding voor musici die altijd onzichtbaar zijn voor het publiek, maar die er wel voor zorgen dat een artiest nog meer kwaliteit kan bieden.” Het zijn dan ook niet de minste artiesten voor wie zij en haar ensemble werkt: Danny Vera, Di-rect, Ellen ten Dame en Douwe Bob.
De aanleiding voor het Schubert-project was een lange Schubert-avond, die de Bruijn voor een opdrachtgever organiseerde. ,,Na die avond ging ik steeds meer lezen over Franz Schubert (1797-1828)”, vertelt de violiste. ,,Er is veel geschreven over zijn tragische korte leven en over zijn genialiteit.” Ze vindt dat Schuberts leven altijd wordt gezien als een grote lijdensweg, maar dat beeld is volgens haar onjuist. ,,Hij schreef ongelofelijk droevige indringende muziek, maar hij was helemaal niet zo’n depressief persoon. In de naschriften die vrienden na zijn overlijden over hem schreven, komt Schubert naar voren als een optimistisch mens. Hij was altijd omringd door vrienden en kunstenaars. Eenzaam was hij niet. Hij ging ook achter de meisjes aan in de hoerenbuurt. Daar liep hij syfilis op. Dat was natuurlijk wel dramatisch maar hij bleef toch doorwerken. Hij was enorm ambitieus.”
Caroline Esterházy
Op de audio-opname van ‘Schubert, het leven van een muzikaal genie’ valt kamermuziek te beluisteren en vertelt De Bruijn, in de huid van Caroline Esterházy (1805 -1851), zijn levensverhaal. ,,Zij was een leerling van Schubert en hij was enorm verliefd op haar. En dat wist ze. Maar Estherházy was van adel en de liefde tussen die twee was onmogelijk. Hij gaf haar heel lang les en tot aan zijn dood bleven ze met elkaar bevriend.”
Op 19 november 2020, de sterfdag van Schubert, bracht het Dutch String Collective het ‘Forellenkwintet’ uit. ,,Schubert schreef deze muziek toen hij 23 jaar oud was. Voor hem was dat een onbezonnen tijd waarin hij veel vriendschappen had. De jeugdigheid van deze muziek spreekt mij enorm aan. Het is vaak opgenomen, maar dit vijfdelig werk vormt op een cd of plaat één heel mooi geheel.”
Marieke de Bruijn en The Dutch String Collective met ‘Schubert, het leven van een muzikaal genie. Medewerking: pianist Jonathan Waleson. www.mariekedebruijn.nl
Dit artikel lees je gratis! Wil je het waarderen? Klik op de knop
Pianiste Ketevan Sharumashvili speelt Georgische componisten
- At december 23, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek, Theaterconcert
- 0
Oktober 2020.
Haar pianotechniek wordt fabelachtig genoemd en haar stijl zeer persoonlijk. De Georgische Ketevan Sharumashvili speelt graag composities die bij haar passen. En dat is piano-repertoire dat niet vaak gespeeld wordt, zoals uitdagend werk van de Antilliaanse componisten Jules Blasini en Miguel Esibilio Senior en van de Argentijnse Ginastera.
Tiblisi
Ze was bijna een tiener toen Ketevan Sharumashvili begon met pianospelen. ,,We hadden thuis geen piano maar de buren wel”, vertelt ze in het Engels. ,,Ik luisterde graag naar Georgische liedjes die zij op de piano speelden.” Toen ze bij de buren mocht oefenen werd haar talent ontdekt. ,,Van een normale school ging ik op mijn twaalfde naar het Paliashvili Muziekgymnasium in Tbilisi.” Ze vertelt dat ze zelf heel hard moest studeren. Haar ouders waren geen musici en konden haar ook niet begeleiden. Er waren docenten die haar behoorlijk onder druk zetten door bijvoorbeeld haar prestaties te vergelijken met die van andere pianoleerlingen.
Op haar achttiende ging ze naar het staatsconservatorium in Tiblisi waar ze in 2010, 24 jaar oud, haar master haalde. Met een beurs studeerde ze in Hamburg aan de Hochschule für Musik und Theater. Daar sloot ze in 2013, met hoge waardering, haar ‘Konzertexamen’ af.
Jan Wijn
De liefde bracht haar naar Nederland. ,,Behalve mijn man kende ik hier niemand. Ik wilde iets doen en toen heb ik mij ingeschreven op het Conservatorium van Amsterdam. Dat werd een extra pianostudie maar eigenlijk had ik die niet nodig.” Sharumashvili kreeg onder meer les van Jan Wijn. Kon hij haar nog wel wat leren? ,,Tot dan toe was mij altijd geleerd hoe strikt ik de muziek moest spelen, maar Jan gaf mij de vrijheid om op mijn eigen manier de stukken aan te pakken.”
Toen de pianiste in 2015 haar tweede master had behaald, nam ze een sabbatical. ,,Jarenlang heb ik gestudeerd bij zoveel verschillende docenten dat ik wilde uitzoeken wat ik echt wilde als pianiste.” Ze kiest nu vooral muziek uit die ze zelf leuk vindt om te spelen. ,,Ik volg mijn intuïtie daarin. Als het maar goed voelt.”
speelt onder andere muziek van de Antilliaanse componisten Jules Blasini (1847-1887) en Miguel Esibilio Senior (1877-1947). ,,Blasini is onbekend in Nederland. Veel van zijn muziek lijkt op die van Chopin. Ik speel een van zijn danza’s; een dansachtig stuk.” De Curaçaose Senior was een getalenteerde concertpianist die overal in de wereld optrad. ,,Van hem speel ik ook een danza. De dans staat sowieso centraal in dit programma. Van de Argentijnse componist Alberto Ginastera, die lesgaf aan Astor Piazolla, laat ik een stuk horen dat heet ‘Dans van een verlegen meisje’. Daarvan is het laatste deel virtuoos maar het middenstuk is prachtig melodisch.” www.ketisharu.com
Dit artikel lees je gratis! Wil je mij steunen? Druk op de knop!
Camiel Boomsma en Marieke Vos spelen Busoni
- At december 23, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
Oktober 2020.
Pianist Camiel Boomsma en klarinettiste Marieke Vos zijn veelgevraagde musici. Samen vormen ze een duo. Dit jaar verdiepten ze het in werk van de Italiaanse componist Ferruccio Busoni (1866-1924). Tijdens een speciale Busoni-programma spelen ze zijn jeugdwerk: ‘Suite voor klarinet en piano, Opus nr. 10’.
Marieke Vos (1990) is een talentvolle klarinettiste. In de regio is zij bekend als artistiek leider van de kamermuziekconcerten in het Herman van Veen Arts Center in Soest. Pianist Camiel Boomsma (1990) kreeg veel aandacht voor zijn debuutalbum met Wagner-transcripties ‘Transcripties voor piano en Porazzi’. Zijn laatste album ‘Unfold’ met romantisch repertoire van Chopin en Liszt werd door de pers met veel bijval ontvangen.
Radio 4
De tijd dat ze door de coronamaatregelen niet konden optreden hebben ze nuttig besteed. ,,Voor Radio 4 hebben we samen een aantal concerten gegeven”, vertelt Boomsma. ,,In het begin van de coronatijd leek het erop dat we te maken zouden krijgen met een lange stop, maar er kwamen toch dingen naar ons toe. Momenten van niks doen kan ik me niet herinneren. Ik richtte me op dingen maken en op de inhoud van mijn werk. En vooral niet steeds bezig zijn met het coronavirus.”
Privé vormen ze ook een duo. ,,We zitten altijd op een lijn. Ook muzikaal. Het repeteren gaat goed en het is altijd harmonieus. Op een gegeven moment begonnen we met een vormgeven van een duo programma. En zo kwamen we bij Busoni uit die een schatkist heeft aan composities. Hij is eigenlijk vooral bekend van zijn Bach-transcripties, maar hij is overal in thuis.” Busoni was een wonderkind en schreef als tiener al veel kamermuziek. ,,Zijn moeder was pianiste en zijn vader klarinettist. Ik stel mij zo voor dat hij zijn zelfgeschreven muziek vaak door hun liet spelen”
Genialiteit
Busoni’s ‘Suite Opus nr. 10’ (1878) bestaat uit zes delen. ,,Het is lyrisch, het ligt goed in het gehoor en is toegankelijk. Het is voor ons een nieuw en verfrissend werk. Dat Busoni al op twaalfjarige leeftijd al heel makkelijk melodieën schrijft, daarin bespeur je zijn genialiteit. Qua stijl is deze suite romantisch klassiek, in tegenstelling tot zijn latere moderne werk dat soms atonaal en Schönberg-achtig is.”
Aan het Busoni-programma zijn enkele muziekwerken toegevoegd, waaronder ‘Ballade Opus 10, nr. 4’ een solo pianostuk van Johannes Brahms. ,,Brahms had het niet op met de in zijn tijd moderne muziek van Wagner en Liszt. Busoni hoorde bij de progressieve componisten. Toch voerde hij Brahms’ muziek wel uit. Hij was een overgangsfiguur tussen de oude en de nieuwe muziekwereld. Een ultieme schakel. ”
Weet je dit artikel te waarderen? Klik op de knop!
‘Matangi meets Mezzo, ode aan opera’
- At december 22, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
September 2020.
Het Fonds Podiumkunsten stelde met de tijdelijke regeling ‘Balkonscènes’ extra geld beschikbaar voor podiumkunstenaars, zodat zij in coronatijd live met publiek kunnen blijven optreden. Mezzosopraan Esther Kuiper kwam met een plan voor een concert met opera en kamermuziek, en het werd gehonoreerd met een subsidie. Samen met het Matangi Quartet ontwikkelde ze het afwisselende programma ‘Matangi meets Mezzo, ode aan de opera’.
Je instrument
De Amsterdamse Esther Kuiper behaalde een masterdiploma jazz-zang aan het Conservatorium in Amsterdam en studeerde daarna klassieke zang. Haar zangdocent was Marion van den Akker. ,,Ik voelde mij toch meer thuis in de klassieke muziek”, vertelt de mezzosopraan. ,,Bij klassieke muziek komt een specifieke techniek kijken. Bij jazz heb je de microfoon; dat is je instrument. Er zijn verder weinig eisen. Als je besluit om een jazzliedje laag te zingen, dan mag dat gewoon. Bij klassiek zang bepaalt de compositie hoe je een noot moet zingen.”
Kuiper heeft diverse operarollen gezongen bij onder andere De Reisopera en De Nationale Opera. Een ander hoogtepunt was haar rol van Waltraute in Wagners ‘Walküre’ in de Zaterdagmatinee met het Radio Filharmonisch Orkest met Jaap van Zweden (2019).
Als mezzo zingt ze zowel mannen- als vrouwenrollen. ,,In de kunst is het leuk om je te verplaatsen in verschillende rollen. En iedereen – tussen aanhalingstekens – heeft mannelijke of vrouwelijke kanten die je als zanger kunt aanboren. “Je gaat mee in die emoties en drijfveren van iemand op dat moment. En die gevoelens zijn weer universeel.”
Matangi Quartet
Voor haar project ‘Ode aan de opera’ benaderde Kuiper het Matangi Quartet. ,,Heel lang geleden heb ik met ze opgetreden met de cantate ‘Arianna a Naxos’ van Haydn. Toen beviel de samenwerking heel goed. En hun handelsmerk is: wij spelen alles. Ze zijn flexibel en altijd enthousiast.”
Het programma. ,,Na de ouverture uit de opera ‘Le Nozze di Figaro’ van Mozart is er een afwisseling van instrumentale stukken, opera-aria’s en op opera geïnspireerde instrumentale werken voor strijkers.” Een werk waaraan ze zelf heel veel plezier beleeft is de aria ‘Nobles Seigneurs, salut!’ van de page Urbain uit ‘Les Huguenots’ van Giacomo Meyerbeer. ,,Je kunt het publiek zo leuk bespelen. Ik zeg zoiets van: ‘De page Urbain nodigt één van u uit voor een geheim rendez-vous met een niet nader bij naam genoemde nobele dame.’”
Als laatste aria zingt Kuipers ‘Liebestod’ uit de opera ‘Tristan und Isolde’ van Wagner. Het is een sopraanaria, maar deze ligt echt lekker voor mijn stem. Het Matangi Quartet vond het fantastisch om dit stuk met deze ligging en bezetting in te studeren.”
‘Ode aan opera’ heeft geen rode draad. ,,Het is een pastiche. We bieden een divers programma aan, ook geschikt voor mensen die nooit opera beluisteren. Ze zitten niet meteen drie uur vast aan één Mozartopera. Tussendoor vertellen we wat over de stukken. Het is laagdrempelig.”
www.estherkuiper.com
Dit artikel lees je gratis. Kun je het waarderen? Druk op de knop!
Manet en zijn Hollandse vrouw Suzanne Leenhoff
- At december 21, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek, Theaterconcert
- 0
De Franse schilder Édouard Manet (1832-1883) werd beroemd als overgangsfiguur van het realisme naar het impressionisme. In zijn schaduw, maar niet minder belangrijk, stond zijn Hollandse vrouw Suzanne Leenhoff (1829-1906), een pianiste uit Zaltbommel. Celliste Oihana Aristizabal Puga en pianiste Lineke Lever maakten een vertelconcert over haar: ‘La Lecture’
Suzanne Leenhoff stamt uit een muzikaal gezin en was al jong een pianotalent. Haar vader Carolus Leenhoff was cellist en stadsbeiaardier in Zaltbommel. ,,Suzanne moest naar Parijs om geld te verdienen”, vertelt Lineke Lever. ,,Ze was achttien jaar en eigenlijk had ze er geen trek in om daar te werken, maar er was een aardappelziekte in Nederland en enorme armoede. De ingang naar Parijs was dat haar oma daar al woonde. Later vertrokken ook haar moeder en broers erheen. In Parijs kwam Suzanne in 1840 in contact met de moeder van Édouard Manet die een pianojuf zocht voor haar drie jonge zonen.”
Zaltbommel
Oihana Aristizabal Puga: ,,Manets vader had liever dat Édouard rechten ging studeren. Maar zijn zoon was een man die voor zijn dromen vocht en gewoon doorging met tekenen en schilderen. Hij werd verliefd op Suzanne en trouwde met haar in Zaltbommel. Zijn familie verwachtte dat hij een Frans meisje uit een goed milieu zou trouwen en niet een struise deerne uit Holland.”
Over het liefdesleven van Édouard en Suzanne Manet is veel geschreven. Hij was een womanizer. Puga:,,Zij vond het niet erg dat hij vreemdging. Suzanne had zelf namelijk een kind van een ander.” Lever: ,,Zij moet in de muziekscene van Parijs de beroemde violist Gustave-Adolphe Koëlla tegengekomen zijn. Daar ging ze een nachtje mee uit. Bij de burgerlijke stand staat dat hij de vader is van haar zoon Leon. Manet kon geen kinderen krijgen (hij was onvruchtbaar door syfilis, red.) maar hij heeft Leon wel als zijn eigen zoon opgevoed. Dat werd door iedereen geaccepteerd.”
La Lecture
De Manets waren geliefd in de kunstwereld van Parijs. Thuis hielden ze soirees waar Suzanne haar concerten kon geven. Lever: ,,Zo’n avondpartij vormt ook het idee voor ons programma ‘La Lecture’. Offenbach kwam bij de Manets over de vloer en wij spelen een stuk van zijn hand. We laten muziek horen van Wagner want daar hield het Suzanne heel erg veel van. Ook muziek van Gustave-Adolphe Koëlla valt te beluisteren en werk van haar vader Carolus Leenhoff.”
Puga: ,,We lezen gedichten voor van schrijvers en delen uit lieve brieven die Eduard aan zijn vrouw schreef. Op toneel zijn ook replica’s van schilderijen te zien.” ‘La Lecture’ wordt afgesloten met muziek van Jean Baptist Faure (1830-1914) niet te verwarren met componist Gabrielle Fauré (1845-1924). Lever: ,,Jean Baptist was Frankrijks beroemdste zanger die het werk van Manet verzamelde en zich ook door hem liet portretteren. Hij heeft ook composities geschreven, onder andere aria’s die wij als afsluiter gebruiken. De muziek is gearrangeerd door Willem van Merwijk.” www.cellopiano.nl
Dit artikel lees je gratis. Kun je het waarderen? Steun mij!
Nino Gvetadze speelt Schumann
- At december 21, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek, Overigen
- 0
Augustus 2020.
‘Einsam’ is de titel van de nieuwe cd van pianiste Nino Gvetadze. Hij bevat romantische pianomuziek van Robert Schumann, onder meer ‘Kinderszenen’ en ‘Kreisleriana’. Liefdevolle muziek die voor de Georgische pianiste in corona-lockdown heel persoonlijk werd. Gvetadze presenteert haar cd met een concert in concertpodium Bij Andreas in Naarden.
In maart zat Gvetadze midden in een tournee met het Noord Nederland Orkest. ,,Ik speelde Chopins ‘Pianoconcert nr. 2’”, vertel ze. ,,’s Middags waren we nog aan het repeteren, maar toen kwam die belangrijke persconferentie en konden we naar huis.” De eerste week van de lockdown ervoer ze niet als vervelend. ,,Het is normaal dat ik thuis ben als ik geen concert heb. Maar nu duurde dat thuis zitten wel uitzonderlijk lang. Je speelt meer met de kinderen (een dochter van 13 en een zoon van 5, red.) en dat is heel leuk. Maar na de tweede week werd het moeilijk, want alles tot september werd afgezegd: de tournee en ook andere concerten. Wat kon ik doen? Studeren zonder doel is vervelend. Ik besloot een cd op te nemen met pianomuziek van Schumann. Toen, in de staat waarin ik mij bevond, kwam die muziek heel dicht bij mij. Die staat was soms rustig, maar ook onrustig.”
Gvetadze (1981) groeide op in Tbilisi in Georgië. Op zesjarige leeftijd speelde ze al als soliste met orkesten. Vanaf 1998 studeerde ze aan het Staatsconservatorium van Tbilisi en hierna aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en het Conservatorium van Amsterdam. In Nederland kreeg ze onder andere les van Jan Wijn. In 2008 won Gvetadze meerdere prijzen op het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours en groeide uit tot een toppianiste. Ze heeft een drukke internationale carrière en wordt door critici wereldwijd geprezen.
Arabeske
Het eerste werk op haar cd ‘Einsam’ is het lieflijke ‘Arabeske’. ,,Dit stuk speelde ik al toen ik zes was en ik heb het altijd mooi gevonden. Vaak speel ik het als opening of toegift.” Bij ‘Kinderszenen’, een serie van dertien vrolijke pianostukken (1838), vertelt de pianiste dat ze haar doen denken aan haar eigen muzikale kindertijd en die van haar eigen kinderen nu. ,,Het was een van de favoriete werken van Franz Liszt. Hij speelde het altijd voor zijn dochter, die het zo heerlijk vond dat hij het de hele dag voor haar moest spelen.”
‘Kreisleriana’ (1838) is een achtdelig werk en een topstuk van het romantisch pianorepertoire. ,,Schumann schreef dit toen hij nog niet getrouwd was met Clara en veel weg was.” Gvetadze zegt dat het een muzikale dialoog is tussen die twee, waarin je meerdere kanten van Robert Schumann hoort met allerlei contrasten. ,,Het gaat over gedachten en echte emoties. Alles wat in ons zit kun je daarin terug horen.” Ze verklaart de cd-titel. ,,In de tijd van Schumann noemden zijn vrienden het leven ‘Frei aber einsam’. Voor ons was het, zeker de eerste twee maanden toen we thuis moesten blijven vanwege de lockdown, helemaal niet vrij. En dat was voor veel mensen ook heel eenzaam. Ik hoop dat er gauw een einde komt aan dat onvrije gevoel.” www.ninogvedatze.net
Dit artikel lees je gratis. Kun je het waarderen? Druk op de knop!
Vrij voelen om te spelen
- At december 20, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
Juli 2020.
Violist Joseph Puglia, verbonden aan het Asko Schönberg Ensemble, is zeer goed thuis in de hedendaagse klassieke muziek. Toch speelde hij tijdens de lockdown het liefst vioolsonates van Bach. Het instuderen leidde tot een concert met op het programma: ‘Cellosuite nr.1’ bewerkt voor altviool en ’Vioolpartita nr.2’ van Johann Sebastian Bach.
Joseph Puglia (1984) is geboren in New York. Zijn Italiaanse achternaam heeft hij te danken aan zijn voorouders die van Sicilië komen. Aan de Juilliard School of Music studeerde hij viool. Na zijn bachelor wilde hij Europa zien en kwam hij in Nederland terecht. ,,Ik had een cd-opname gehoord van een Brahms strijksextet gespeeld door onder andere Vera Beths. Dat had ik nog nooit zo mooi gehoord en ik wilde ook zó leren spelen. Vera Beths kwam in die tijd toevallig naar New York en later ging ik bij haar studeren aan het conservatorium in Den Haag.”
Reinbert de Leeuw
Hij behaalde zijn masterdiploma in 2006 en al snel kreeg hij een baan in het Asko Schönberg Ensemble. Puglia heeft onder andere samengewerkt met John Adams, Louis Andriessen en de beroemde dirigent van het ensemble, Reinbert de Leeuw. ,,Toen ik studeerde had ik maar een klein beetje kennis van hedendaagse muziek. In het begin kon ik de emotie niet vinden, maar hoe meer ik mij erin ging verdiepen, hoe rijker ik het vond.” Over Reinbert de Leeuw. ,,Hoe hij dingen benaderde in de muziek gaf mij zoveel, dat ik alles kon spelen. Soms hoor ik zijn stem nog waarmee hij dingen voorzingt om de muziek beter te kunnen spelen.”
Op het concert speelt hij ‘Cellosuite nr.1’ bewerkt voor altviool en ’Vioolpartita nr.2’ van Johann Sebastian Bach. ,,Al voor de corona-lockdown had ik het idee Bach te gaan spelen. De vioolsonates van Bach zijn namelijk precies driehonderd jaar oud. Wat ook meespeelt is dat iedere muzikant afgelopen tijd wel iets van Bach online zette. Het zijn werken die je goed in isolatie kunt spelen. Bovendien geef je nu het publiek de kans, deze prachtige stukken live te horen.”
Chaconne
De cellosuite en vioolpartita hebben gemeen dat ze naast allerlei andere delen vier dezelfde dansen bevatten: allemande, courante, sarabande en gigue. De ‘Tweede vioolpartita’ bevat het slotdeel ‘chaconne’ ,,Dit is een groot en massief werk. Het duurt net zo lang als de andere stukken bij elkaar.” Voor iedereen betekent zo’n intens werk iets anders. ,,Ook als ik het speel, krijgt het een andere betekenis door de dynamiek, de frasering en intensiteit die bij mij horen.”
Tijdens het Bach-concert speelt hij viool, maar ook altviool. ,,Twee jaar geleden leende ik een altviool voor het spelen van altvioolpartijen. Mijn hele leven heb ik viool gestudeerd en daarin een eigen stijl ontwikkeld. Met een altviool heb ik geen geschiedenis en dus ben ik vrij in het spelen. In isolatie wilde ik in de eerste weken alleen maar altviool spelen; dat werden dus de cellosuites. Voor mij was het een soort therapie; deze stukken te spelen werkte heel bevrijdend.” www.josephpuglia.com
Dit artikel lees je gratis. Wil je het waarderen? Druk op de knop!
Hannes Minnaar klaart mist in je hoofd
- At december 20, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
Juli 2020.
Voor iedereen was het afgelopen maanden een rare tijd, ook voor concertpianist Hannes Minnaar. Studeren voor zijn concerten was niet nodig want alles werd afgelast. Hij vulde zijn tijd met onder meer met het spelen van de ‘Goldbergvariaties’ van Johann Sebastian Bach. Hij omarmde deze louterende muziek en besloot vanaf 1 juli een concerttour te organiseren in verschillende kerken door heel Nederland. Zo ook in Naarden. Voorafgaand aan de ‘Goldbergvariaties’ speelt Minnaar een nieuwe compositie van Daan Manneke: ‘Gedanken zu Bach’.
Aan het begin van de Covid-19-uitbraak was er ook in huize Minnaar in Nederhorst den Berg even lichte paniek. ,,Veel concerten en recitals vielen uit, waaronder twee in het Concertgebouw met radio opnames. Het enige wat bleef staan waar ik voor kon studeren, was een geplande cd-opname met Schumann, Ravel en een nieuw stuk van Robert Zuidam. Ik heb twee jonge kinderen en die konden niet naar de opvang. We moesten ze zelf bezighouden. Er waren dus geen zeeën van tijd om te studeren.” Toch raakte hij als ieder ander gewend aan de lockdown. ,,Maar ik had er geen behoefte aan om zelf muziek online te zetten. Een concertje opnemen met huis-, tuin- en keukenapparatuur en slechte akoestiek, daar zou ik nooit gelukkig van worden.”
Goldbergvariaties
Hannes Minnaar (1984) speelt de ‘Goldbergvariaties’ al vanaf zijn vijftiende en dit meesterwerk is nooit uit de buurt geweest van zijn vleugel. ,,Tijdens de lockdown begon ik dit werk op een gegeven moment te spelen en ik kon er niet meer mee ophouden.” Voor hem bevat deze fantastische muziek een logica die je in vervoering brengt. ,,Het zorgde ervoor dat die mist in mijn hoofd en om me heen opklaarde. Ik moest mij hieraan vastgrijpen.”
De ‘Goldbergvariaties’ (1741) bestaan uit een instrumentale aria waarover Bach dertig ‘klaviervariaties’ schreef. Er bestaan tientallen opnames van dit werk maar het wordt weinig live uitgevoerd. Minnaar heeft het wel enkele malen met publiek gespeeld. ,,Het is in veel opzichten een moeilijk stuk. Het is namelijk oorspronkelijk geschreven voor een klavecimbel met twee klavieren. Zo speel je de twee handen elk op hun eigen klavier. Dat zorgt ervoor dat je veel minder met je vingers in de knoop komt dan wanneer je het op één klavier speelt. Bovendien klinkt een klavecimbel anders dan een piano. Een klavecimbel is een boventoonrijk instrument waarvan alle tonen identiek in volume klinken. Bij een toon van een piano is het meer: wat haal ik naar boven en welke verberg ik.”
Daan Manneke
De concertpianist is Bachliefhebber en hij gaf Daan Manneke (1939) dan ook de opdracht de compositie ‘Gedanken zu Bach’ te schrijven. De aanleiding was de zesdelige pianocyclus ‘Grote Archipel’, die de Bredase componist ter gelegenheid van zijn eigen tachtigste verjaardag had geschreven. Eén van die zes stukken van die cyclus bevat citaten uit een koraal van Bach. ,,Ik vroeg hem of hij een soortgelijk stuk wilde componeren als prelude voor de ‘Goldbergvariaties’. Dat idee vond Manneke in eigen woorden ‘blasfemisch’, maar hij stemde er toch mee in!”
‘Gedanken zu Bach’ bestaat uit zes delen in acht minuten. De ondertitel is een verwijzing naar Bachs cantate BWV 26: ‘Ach wie flüchtig, ach wie nichtig’. ,,Dat is een koraal dat gaat over de nietigheid en vergankelijkheid van het leven. Je kunt het natuurlijk geen coronamuziek noemen, maar het is wel erg actueel. In het midden zit een trieste aria en het grootse slotakkoord zorgt ervoor dat het naadloos overgaat in de ‘Goldbergvariaties’. Dit stuk is een soort amuse.”
Dit artikel lees je gratis. Wil je het waarderen? Druk op de knop!
Tim Kliphuis speelt met vijf elementen
- At december 20, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
April, 2020
Jazzviolist Tim Kliphuis uit Hilversum had met zijn trio de komende tijd overal in Europa optredens staan. Door de coronacrisis zijn deze allemaal gecanceld. Negentig procent van zijn inkomsten gaat in rook op. Toch zit Kliphuis niet bij de pakken neer. Creatief als hij is heeft hij twee projecten opgestart met de vraag of zijn fans en muziekliefhebbers hem willen sponsoren. Het eerste project heet ‘The Five Elements’ en het andere is zijn eigen versie van Bachs vioolsolo ‘Chaconne’.
Kliphuis beschrijft zijn situatie als dramatisch. Hij heeft nog wat lesuren als viooldocent aan het Conservatorium van Amsterdam, maar die inkomsten zijn minimaal. ,,Hier kan ik op lange termijn niet een gezin van vijf van voeden”, aldus Kliphuis.
Quintessence
Toch blijft hij optimistisch. Hij hoopt met zijn twee muziekprojecten een nieuwe impuls te geven aan zijn situatie. ,,Vorig jaar was ik al begonnen met componeren aan ‘The Five Elements’, wat een muzikaal commentaar is op de manier hoe wij met de aarde omgaan.” Deze compositie is geënt op de vier elementen: water, wind, vuur en aarde en geeft aan wat er moet veranderen. Het vijfde deel brengt de vier andere elementen samen in een positief en hoopvol slotakkoord. ,,Het heet Quintessence en is in de Griekse traditie een soort combinatie-element dat alle karaktereigenschappen van de andere elementen in zich draagt.”
Kliphuis’ compositie vertelt over de luchtvervuiling en over het gebrek aan water. Zo staat het element vuur voor brand, maar nu ook voor het coronavirus dat om ons heenslaat. ,,De muziek is een mix van Philip Glass, Richard Straus en van de progressieve rockband King Crimson. Het brengt je in een soort trance. Het stuk komt heel direct binnen in je ziel, op een plek die alleen kunst kan bereiken.”
Chaconne
Het tweede muziekwerk dat Kliphuis aanbiedt is een eigen bewerking van de ‘Chaconne’, de beroemde vioolsolo van Bach. ,,Bach schreef ‘Chaconne’ (1720) waarschijnlijk in het jaar waarin zijn vrouw Maria Barbara overleed. Het is een stuk met een enorme tragiek en spirituele lading.” De jazzviolist heeft het vaak genoeg gespeeld en noemt het een van de belangrijkste werken voor de viool. ,,Het is een fragment van vier maten lang dat telkens herhaald wordt in wel 64 variaties. Ik ga er mijn eigen versie van maken en dat draag ik op aan de slachtoffers van de crisis. Met mijn noten wil ik de tragiek laten horen maar ook de troost die je tot rust brengt.”
Kliphuis heeft een groep Hilversumse musici en supporters om zich heen verzameld die gaan bijdragen aan zijn muziekprojecten. Wanneer hij genoeg budget heeft wordt het geheel in Hilversum opgenomen op cd. ,,Iedereen kan ons ondersteunen met een donatie. En wat ik heb gemaakt, daar kunnen ze feedback op geven. Ik ben heel benieuwd wat eruit komt.” Voor verdere informatie kijk op: www.hilversumelements.nl
Dit artikel lees je gratis. Kun je het waarderen? Druk op de knop!
Gastgezin Van der Steen voor Liszt Concours
- At maart 14, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek, Overigen
- 0
Aan de twaalfde editie van het Franz Liszt Concours in Utrecht doen jonge pianisten van heinde en verre mee. Dit prestigieuze muziekconcours wordt sinds 1986 om de drie jaar georganiseerd. Al die talentvolle buitenlandse pianisten verblijven voor de duur van het concours bij gastgezinnen. De familie Van der Steen in Bussum stelt sinds 2009 hun huis en vleugel beschikbaar voor deze muzikale logees.
De regel is dat alleen pianisten in de leeftijd van 18 tot en met 28 jaar deelnemen aan dit concours. Dit jaar komen ze uit tien verschillende landen. Het Liszt Concours is niet de enige muziekwedstrijd in de wereld waar jonge pianisten aan deelnemen. Voor hun is dat veel reizen, logeren in hotels of gastgezinnen en hard studeren. De missie is: ontdekt worden en doorbreken.
Akzo-Nobel
De familie Van der Steen kent het leven van overal wonen en werken in de wereld. Oorspronkelijk komen ze uit Amsterdam. Arie van der Steen was werkzaam in de chemie, met name bij Akzo-Nobel , en zijn vrouw Lia was onder andere werkzaam in het personeelsveld. ,,Tot 2014 heb ik alleen maar gereisd voor mijn werk”, zegt Arie van der Steen. ,,In 1980 werd ik voor het eerst uitgezonden naar Amerika.” Het stel woonde in New York, Rome en een lange tijd in Brazilië. Twintig jaar geleden zijn ze in Bussum komen wonen. ,,Wat wij altijd leuk hebben gevonden is kunst, cultuur en muziek”, vertelt Lia. ,,Ik leerde pianospelen en erfde een vleugel van mijn tante. Op een gegeven moment vroeg mijn buurvrouw: ‘Wil je niet bij het Liszt Concours komen?’ De kinderen waren toen net het huis uit en we hadden op de tweede verdieping een badkamer en een slaapkamer over. En natuurlijk de piano. Ik heb me toen opgegeven.”
Lia van der Steen noemt de logees altijd ‘de kinderen’. ,,We hebben onder ander een Zwitser gehad, twee Russen, een Zuid-Afrikaan en een Chinees. Tussendoor kregen we nog een pianist buiten het concours om die we een paar weken huisvestten.” Het concours werkte in het begin volgens een knock-outsysteem. ,,Als een pianist niet door de eerste selectie kwam, was hij of zij al naar een paar dagen weer weg. Nu is de opzet veranderd. De musici nemen deel aan drie rondes (pianotranscripties, kamermuziek en originele composities van Liszt en dit jaar ook Beethoven). Ze zijn gedurende het hele concours aanwezig zijn en verblijven hier dus minimaal twee weken.” Hoe gaat zo’n logeerpartij in z’n werk? Arie: ,,We halen de deelnemer op, die wordt geïnstalleerd en we leggen uit hoe ze met het openbaar vervoer in Utrecht moeten komen. Dan geven we ze een huisdeursleutel en zeggen: daar staat de piano. Wij trekken ons terug.”
Vriendschap opbouwen
Ze proberen de pianisten altijd op hun gemak te stellen. Ze weten namelijk als geen ander hoe het is om je in een vreemd land te moeten aanpassen. Lia: ,,We eten altijd gezamenlijk. Je vertelt dan zelf kort waar je allemaal geweest bent en dan blijkt dat ze vaak ook overal gewoond hebben. Je hoort wat over hun achtergronden en jeugd. ” Met enkele logees hebben ze een vriendschap opgebouwd. ,,Sommige pianisten die niet doorgaan naar de finale proberen het drie jaar later weer en willen dan graag weer op hetzelfde adres logeren. Je krijgt dan snel een band met ze.” Met veel plezier vertellen ze over hun vriendschap met de Franse pianist Simon Ghraichy en de Russische Elena Gurina. Lia: ,,Simon is als een van de weinige Liszt Concours-deelnemers doorgebroken. Hij heeft al verschillende cd’s opgenomen bij DGG. Als hij in Parijs of in de buurt een concert geeft dan worden we altijd uitgenodigd.”
Simon Ghraichy Foto: Jean François Meler
Meedoen aan een concours levert veel stressmomenten op. Hoe ga je daar als gastouder mee om? Arie: ,,Ze zijn gewend om met stress om te gaan! Meestal is het oefenen en nog eens oefenen. We hebben wel eens in de auto op weg naar Vredenburg gehad dat de pianist nog heel zenuwachtig met de partituur bezig was. Maar we houden ons dan zo afzijdig mogelijk. Je bent er voor hen en niet voor jezelf. En als het gezellig is, dan is dat mooi meegenomen.” Lia: ,,Je moet niet als een ouder met ze omgaan maar eerder als vriend of vriendin. Het is aardig om na een concert iets leuks is te doen. Dan willen de pianisten zich vaak even afreageren. Even een glas wijn ergens drinken. Maar de volgende dag is het weer oefenen.”
Liszt Concours stond gepland van 17 tot en met 22 maart 2020 in Tivoli Vredenburg Utrecht maar ging niet door vanwege de eerste lockdown. www.tivolivredenburg.nl.
Dit artikel lees je gratis. Kun je het waarderen? Steun mij: