Ciconia Consort viert 200 jaar Stille Nacht

Het Ciconia Consort met dirigent Dick van Gasteren in de Grote Kerk Naarden.

Stille Nacht

Het populaire kerstlied ‘Stille Nacht’ bestaat 200 jaar en is ontstaan in de stijlperiode Biedermeier. De Oostenrijkse priester Joseph Mohr schreef de tekst (1816) en Franz Gruber componeerde de muziek. Op eerste kerstdag 1818 werd het voor het eerst uitgevoerd in Oberndorf bij Salzburg. Het Ciconia Consort heeft rond Biedermeier en de verjaardag van ‘Stille Nacht’ een familiekerstconcert samengesteld. Het kerstlied in huiselijk sfeer staat hierin centraal met onder meer de onbekende ‘Pastoralmesse’ van Karl Kempter en instrumentale muziek van Sibelius, Dvořák en Max Reger.

Het Ciconia Consort uit Den Haag staat onder de muzikale leiding van Dick van Gasteren. Het orkest is opgericht in 2012 en bestaat uit zestien leden; veelal net afgestudeerde conservatoriumstudenten. Ze brengen vijf programma’s in zo’n 22 concerten per jaar. Meestal zijn dat concerten rond een thema, waarin plaats is voor onbekend klassiek repertoire.

Tijdens het Biedermeier kerstconcert geeft de dirigent uitleg over deze kunststroming. ,,De naam bestaat uit twee componenten: ‘Bieder’, dat zoiets betekent als ‘braaf en bescheiden’ en ‘Meier’, als een van de meest voorkomende namen in Oostenrijk en Duitsland, zoals Jansen in Nederland. Het was eigenlijk de brave-meneer-Jansen-stijl die een eigen leven ging leiden.”

Kerstboom

De Biedermeier-periode liep van 1814 tot 1848. Vanaf het jaar van het Congres van Wenen (na de Napoleontische oorlogen) tot het eerste revolutiejaar. ,,Biedermeier is een apolitieke stroming en dus heel erg naar binnen gekeerd. Men ging op zoek naar veiligheid en huiselijkheid. In die tijd werd het thuis musiceren belangrijk. Componisten als Schubert en Schumann componeerden veel liederen en andere werken die op één instrument thuis uitgevoerd werden. Kerst kreeg toen een seculiere component: niet meer het kindje Jezus staat centraal maar de kerstboom en de gezelligheid.”

Het familiekerstconcert begint met het eendelige strijkorkestwerk ‘Andante Festivo’ van Sibelius. ,,Ik heb het gevoelsmatig geprogrammeerd omdat het qua kerststemming overkomt. Ik had het idee: mensen komen van de kou naar binnen en krijgen dan een warme ‘muzikale bonbon’ voorgeschoteld.”  Een ander werk dat zal klinken is de bekende ‘Strijkersserenade’ van Dvořák. ,,Dit stuk zal een verbinding leggen met de kerstliederen uit die tijd van componisten als Schumann en Schubert.”

Biedermeier

Max Reger heeft van zijn orgelwerk ‘Weihnachten opus 145’ een variatie geschreven voor strijkorkest. ,,Dat wordt een mooie inleiding voor de weinig gehoorde ‘Pastoralmesse’ van Karl Kempter (1819-1871). Deze mis is plaatselijk bekend in Augsburg. Het stuk heeft hele eenvoudige melodieën en is een juweeltje. Zo’n werk dat alleen daar gespeeld wordt op hele kleine orgeltjes in van die Duitse witte rococo-kerkjes. Het kerstlied ‘Stille Nacht’ voeren we zo authentiek mogelijk uit met alleen tenor, bariton en gitaar; ook heel toegankelijk en typisch Biedermeier.”

‘Biedermeier kerst, 200 jaar Stille Nacht’ met het Ciconia Consort o.l.v. Dick van Gasteren. Op donderdag 20 december 2018 uitgevoerd in de Grote Kerk in Naarden. Solisten: Wendeline van Houten (sopraan), Talitha van der Spek (alt), Jean-Léon Klostermann (tenor) en Nanco de Vries (bas-bariton). www.ciconiaconcsort.nl