Jasper van Kuijk is terug uit Zweden in ‘Tot hier en niet verder’

Cabaretier Jasper van Kuijk vertrok in de zomer van 2019 om met zijn vrouw en drie zonen een jaar in Zweden te gaan wonen. Over zijn Zweedse belevenissen en de tijd daarna maakte hij wederom met vrolijk cynisme de voorstelling ‘Tot hier en niet verder’.

Het gezin verbleef in een rood-wit boerderijtje in een dorpje op het platteland. Van Kuijk is naast zijn werk als cabaretier en columnist voor de Volkskrant ook docent industrieel ontwerpen aan de Technische Universiteit in Delft. Aan de universiteit van Karlstad was hij gastonderzoeker.

Zweedser

Van Kuijks link met dit Scandinavisch land is dat zijn moeder Zweedse is. ,,Zelf ben ik geboren in Den Haag”, vertelt de cabaretier. ,,Ik heb mezelf nooit gezien als ‘half Zweeds’. Maar toen ik zelf in het land was, merkte ik toch dat ik Zweedser was dan ik dacht. Ik voelde me ook daar enorm thuis.”

De Van Kuijks gingen naar Zweden voor het land, de natuur en om het leven te leren kennen. ,,Mijn vrouw heeft Zweeds geleerd, de jongens zaten op een Zweedse school en ik schreef columns voor de Volkskrant en bij de universiteit aan een boek. We werden snel opgenomen in de gemeenschap van het dorpje. Je hebt daar een dorpswinkel en een school met slechts vijftig leerlingen, dus je leert iedereen snel kennen.”

In Nederland leidt Van Kuijk met drie banen en een jong gezin een hectisch leven. Natuurlijk mist hij Zweden en sommige gewoontes. ,,Het is iets kleins, maar in Zweden wordt er bijvoorbeeld op school tussen de middag warm gegeten. ’s Avonds is het dan heel relaxt: je gooit een broodmaaltijd op tafel en klaar. Je staat ‘s ochtends niet die kutboterhammen te smeren als je amper wakker bent. Maar ja, warm eten hier is moeilijk mee te nemen.”

Volslagen normaal

Over zijn nieuwe voorstelling ‘Tot hier en niet verder’ vertelt hij: ,,De grote lijn van deze voorstelling is: hoe was het in Zweden, hoe was het toen we terug waren en hoe kijken we op het avontuur terug.” Hij noemt enkele verschillen in aanpak. ,,Zweden heeft een veel ruimhartiger kinderopvang en ouderschapsverlof, wat al zo lang bestaat dat het gezien wordt als volslagen normaal.”

Van Kuijk snijdt het Nederlandse ‘redelijkheid als vorm van op de rem staan’ aan. ,,Rutte betoogde een paar jaar geleden ‘dat wij met duurzame energie niet voor de troepen uit moesten lopen’. Maar Nederland stond toen Europees gezien in Europa vrijwel achteraan. Door het gebrek aan ambitie van toen zitten we nu klem.”

In zijn vorige voorstelling ‘Janus’ bekeek hij soortgelijke sociaal-maatschappelijke onderwerpen van twee kanten. ,,Het gevaar is dat je dan alles kapot relativeert. Er zijn alleen heel veel dingen gewoon niet goed en die kun je niet van twee kanten bekijken. Nu zal ik niet zomaar zeggen: kappen nou; zo doen we het niet en hup die kant op, maar deze tijd vraagt daar wel om. Dat verken ik in deze voorstelling. Voor mij is ‘Tot hier en niet verder’ dus een lekker kritisch onderzoek van de Nederlandse samenleving en van mijzelf. En dan met mooie liedjes en heel veel grappen.’’

‘Tot hier en niet verder’van Jasper van Kuijk. www.jaspervankuijk.nl

 

Daniëlle Schel cabaret verbonden met de techniek

Danielle Schel

Cabaretière Daniëlle Schel heeft een opsteker te melden in deze moeilijke tijden: zij heeft met haar nieuwe theatershow ‘OK’ het Stijgend Applaus Stipendium 2020 gekregen. Een aanmoedigingsprijs voor jonge cabaretiers.  In ‘OK’ onderzoekt ze via grappige personages en situaties hoe gemakkelijk wij de digitale technologie omarmen.

Al eerder heeft Daniëlle Schel (1985) een belangrijke prijs gewonnen: de publieksprijs van het Amsterdams Kleinkunst Festival, in 2017. ‘OK’ is haar tweede avondvullende voorstelling. Tot voor kort speelde ze nog haar debuutvoorstelling: ‘Patroon’. Een collagevoorstelling met allerlei onhandige karakters die vastlopen in hun saaie leven en willen losbreken.

Schijt aan regels

De cabaretière komt uit Naarden en vertelt dat ze hevig puberde. ,,Ik ben van school gestuurd. Dat was op de Minister Park Mavo in Naarden. Ik zocht voortdurend mijn grenzen op. Het was één groot avontuur met al die hormonen. School liet ik versloffen. Ik was bijdehand en liep soms weg. Schijt aan de regels. Gelukkig is dat allemaal goed gekomen. Toen ik was uit gepuberd heb ik via het volwassenonderwijs mijn middelbare schoolopleiding afgemaakt.”
Als kind deed Schel aan kindertoneel en zat ze op De Jeugdtheaterschool in Amsterdam. Ze koos voor het vak theater en werd aangenomen op de Amsterdamse Theateracademie. ,,Eerst wilde ik vooral over van alles achter de schermen leren. Leuk werken met licht en scenografie. Maar toen leerden we scènes te schrijven en liedjes te maken en die op toneel uit te voeren. Opeens vond ik op het podium staan toch veel leuker.”

Schel maakt graag cabaretvoorstellingen met verschillende personages. Waarom verschillende personages? ,,Dat heeft als doel dat ik iets kan zeggen op het podium dat niet direct aan mijzelf gelinkt wordt, maar aan het karakter. Het verschaft meer vrijheid in wat je zegt en doet. Het is ook een fijne vorm waarbij je een verhaal kunt belichten dat niet per se dicht bij je zelf staat.”

Google Maps

In ‘OK’ gaat het over hoe wij mensen verbonden zijn met de technologie en hoe die ons leven kan vergemakkelijken. ,,Maar ook over hoe je de techniek naar je hand kunt zetten. De maakbaarheid. Het gemak waarmee we Google Maps gebruiken of hoe je parkeert met een sensor in je auto. Dat je met een app vanuit de trein je thermostaat thuis hoger kunt zetten.”

Bovendien wil ze de keerzijde laten zien van die technologische vooruitgang. ,,Er zit in de voorstelling een scène met een assistent van een huisarts die aan een patiënt uitlegt hoe een MRI-scan werkt. En hoe dit gesprek naderhand een review krijgt.” De cabaretière vindt dat de wereld van beoordelingen aan elkaar hangt. ,,Tegenwoordig kun je zelfs de Noordzee reviewen. Dan ga je naar Google Maps en lees je reacties als: ‘Mooi strand, beetje winderig en koud’. En dan geeft iemand drie sterren. Dat vind ik zo’n idiote ontwikkeling.”

www.danielleschel.nl

 

Kasper van der Laan gelooft niet in laatbloeien

De humor van cabaretier en stand-upcomedian Kasper van der Laan wordt getypeerd als absurd, onvoorspelbaar, ontwapenend en hilarisch. Het maakt hem hét comedytalent van 2019. Vorig jaar won hij de publieksprijs van het Leids Cabaret Festival met zijn korte voorstelling ‘Gewapend Karton’. Hij trekt nu door het land met zijn eerste avondvullende voorstelling ‘1Kilo’.

Kasper van der Laan (1981) is opgegroeid in Ommen. ,,Ik was een rustige lieve jongen, maar maakte altijd al wel grapjes. Als tiener was ik heel enthousiast over cabaret. Ik ging vaak naar het theater met mijn ouders of met vrienden. Daar zag ik dan bijvoorbeeld Hans Teeuwen en Lebbis, die mijn helden werden.” Na het afronden van de havo studeerde hij bedrijfseconomie (heao) en later Media en Entertainment Management in Breda. Van der Laan werkte een paar jaar bij de NCRV als webredacteur.

Toomler

,,Tijdens mijn studie in Breda deed een vriend een stand-upcomedy-cursusje en hij trad toen samen met de cursisten op in een kroeg. Toen drong het tot me door dat iedereen het podium op kan stappen om grappen te maken.” Zelf ging hij ook een comedycursus volgen. Al was dat vijf jaar later. ,,Ik had te veel schroom, ik vond het te eng. Maar na de eerste keer spelen was ik om: dit wilde ik opnieuw doen en de volgende keer zou het beter gaan. Tijdens mijn eerste optreden werd er namelijk niet echt gelachen.” Uiteindelijk mocht Van der Laan optreden in de Amsterdamse comedyclub Toomler. Sinds 2015 is hij vast lid van Comedytrain.

Voor een cabaretier met een eerste avondvullende voorstelling lijkt hij een laatbloeier in comedyland. ,,Ik geloof niet in laat-bloeien. Het klinkt een beetje als een oordeel als je dat tegen iemand zegt. Is het niet juist prachtig dat iemand iets heeft gevonden om in uit te blinken? Ik heb misschien lang gewacht voordat ik hier mee begon, maar ik was daarvoor ook nog niet de persoon die dit had kunnen doen. En ik vind het echt een voorrecht dat ik op dit niveau mijn vak mag beoefenen. Dat ik lid ben van Comedytrain en dat ik de publieksprijs van het Leids Cabaret Festival heb gewonnen, vind ik toch wel heel bijzonder.”

1Kilo

Voor het Leids Cabaret Festival maakte hij de half uur durende voorstelling ‘Gewapend beton’. Zijn voorstelling ‘1Kilo’ is hiervan een uitbreiding. Centraal staat zijn eigen persoon. ,,Wat ik probeer is om mijzelf zoveel mogelijk te laten zien op het podium. Om mijn misschien vreemde gedachten uit te spreken. We zitten bijvoorbeeld allemaal vol met oordelen en twijfels over onszelf, waar anderen waarschijnlijk om moeten lachen als ze die zouden horen.”

Het liefst maakt hij grappen ten koste van zichzelf. ,,Ik bestelde een keer een thee in een café en toen kreeg ik een muntthee. Direct dacht ik: oké, de ober verstond niet ‘een thee’ maar ‘muntthee’. Maar in plaats van er wat van te zeggen, dacht ik: Ja, ik praat ook onduidelijk. Ik drink het wel op. Dat gevoel. Dat je de confrontatie vermijdt, omdat je je bezwaard voelt. Dat je dus niet voor jezelf opkomt. Dat is een thema dat in mijn voorstelling telkens terugkomt. De tragiek dat mensen zich wijs hebben gemaakt dat bepaald gedrag ze helpt, terwijl het op de lange termijn duidelijk tegen hen werkt. Daar maak ik graag humor van.”

‘1Kilo’ door Kasper van der Laan. www.kaspervanderlaan.nl

 

Eigenzinnige humor in Nobel


Kirsten van Teijn bestormde in 2013 de cabaretwereld met haar voorstelling ‘Heilloos’ door zowel de jury-, publieks- als persoonlijkheidsprijs op het cabaretfestival in Groningen te winnen. ‘Zalf’ heette haar tweede avondvullende voorstelling en nu komt ze met ‘Nobel’. Daarin vertelt ze, wederom met een combinatie van ongegeneerde grappen en pakkende liedjes, dat iedereen maar mooi weer speelt over hun leuke perfecte leven.

Kirsten van Teijn (1989) komt uit het Noord-Hollandse boerendorp Heiloo. Als kind voerde ze thuis in de huiskamer toneelstukjes op en zong ze liedjes. Op haar twaalfde ging ze naar het jeugdtheater in Heiloo. ,,Gek genoeg was cabaret mij toen nog niet bekend; ik ging er niet met mijn ouders naar toe. Ik kende ook niet veel vormen van theater. Toen ik zeventien was deed ik audities op allerlei theaterscholen, maar ik kwam erachter dat ik kleinkunst het leukst vond.” Ze kwam terecht op de Koningstheateracademie in Den Bosch. ,,Als actrice krijg je een script en dat moet je dan uitvoeren, maar het liefst schrijf ik zelf en voer mijn werk ook zelf uit.”

 Zelfontplooiing 

Amsterdam heeft ook een kleinkunstacademie maar ze koos voor de Koningstheateracademie. ,,Het beviel me daar goed. Ze hebben er kleine klasjes en je werd persoonlijk begeleid in wat je maakte. Er was ruimte voor zelfontplooiing. Je hoefde geen logopedie om je accent weg te werken terwijl dat aan een Amsterdamse opleiding wel gebeurt; je wordt daar echt meteen in een vorm gegooid.”

‘Heilloos’ heette haar eerste avondvullende voorstelling. Critici waren lovend en vergeleken haar met cabaretières als Adèle Bloemendaal en Birgitte Kaandorp. ,,Het is een compliment als je wordt vergeleken met Bloemendaal; zij is ook echt een voorbeeld voor mij.” Van Teijn legt uit dat ze diva’s als Bloemendaal tegenwoordig mist. Cabaretières die een eigenzinnige humor hebben en op het podium een lied met betekenis zingen.” Over haar eigen humor: ,,Ik vertaal grappen van trauma naar kunst. Van hoe probeer je je hoofd boven water te houden. Ik schrijf vooral uit mijn emoties.”

 Nobel 

In de cabaretvoorstelling ‘Nobel’ behandelt van Teijn de zogenaamde volmaakte wereld om ons heen die echter meedogenloos laat zien waarin wij tekortschieten. ,,Iedereen lijkt in een perfect plaatje te leven. Je wordt er mee doodgegooid op social media; mooie plaatjes delen. Ik zie het zelfs bij mijn ouders. Mijn moeder heeft een VT-wonen huis, waar alle kussentjes perfect matchen met de kandelaars. Dat beeld dat alles kloppend moet zijn: zo ben ik ook opgevoed.

Nu heb ik net zelf een huis gekocht en leg ik ook alle kussentjes recht. Dan denk ik: Doe normaal zeg!” Hoe vinden je ouders al deze grappen? ,,Ze kennen me goed genoeg en weten dat ik als cabaretier overdrijf.” Over haar vaste begeleider gitarist Leon Sibum. ,,Oh, ja dat mag ook wel eens in de krant. Leon zat op de rockacademie en werden wij aan elkaar gekoppeld voor een muziekproject. Ik maak de teksten en samen de muziek. Hij is echt te gek.”

‘Nobel’ van Kirsten van Teijn. Regie: Jessica Borst. Gitaar: Leon Sibum. www.kirstenvanteijn.nl

De heren rond dichter Rawie

Jean Pierre Rawie behoort tot de bestverkopende dichters van Nederland. Zijn gedichten staan veelvuldig in rouwadvertenties en worden op muziek gezet.  Het kleinkunsttrio De heren rond Rawie creëerde een avondvullend muziekprogramma met zijn prachtigste gedichten en het heet ‘Dit alles’.  Er zullen woorden klinken van treurnis en humor, en klanken van de blues.

Pianist Mattijs Verhallen nam bijna twee jaar geleden het initiatief voor een theaterconcert rond Rawie’s werk. Samen met Ludo van der Winkel (contrabasist) en theatermaker Bas Marée werd een crowdfundingcampagne opgezet. Want de bedoeling is dat De heren rond Rawie van ‘Dit alles’ ook een cd gaan uitbrengen. ,,Ik kende het werk van Rawie niet bewust”, licht Bas Marée toe. ,,Ik kwam er achter dat Maarten van Rozendaal bijvoorbeeld teksten van Rawie op muziek had gezet. En ik luisterde altijd naar het lied ‘Ursa minor’ (gezongen door Willem Nijholt RH.) met muziek van Frans Ehlhart. Dat is schitterend en ook nooit beseft dat het van Rawie was.”

chianti

Rawie’s gedichten zijn niet altijd vrolijk. ,,Terugkerende thema’s zijn de dood en de ellende in de liefde. Maar ik vind zijn werk ook grappig. Een goed voorbeeld is het gedicht ‘Madonna’: ‘Na een litertje chianti bij de lasagne, vertel je aan elke toevallige vent weer dat mislukte leventje van je, en waarom je van wie gescheiden bent.’ Het is troost in de treurnis.”

Een ander kenmerk van Rawie’s werk is de vormvastheid. Hij maakt veelvuldig gebruik van de sonnetvorm, het kwatrijn en het rondeel. ,,Zijn prachtige rijmschema’s zijn metrisch perfect. Er zit al een goede structuur in en dat maakt het zeer geschikt om er muziek bij te componeren. Het is muzikaal geschreven.”

‘Dit alles’ bestaat uit verhalen over Rawie als persoon en het muzikaal weergeven van ruim twintig van zijn gedichten. ,,We vertellen dat wij hem een keer tijdens een repetitie hebben ontmoet en dat hij ook naar onze voorstelling is komen kijken. Dat was wel spannend. Hij zat toen in de zaal met een glimlach op zijn lippen en na afloop kwam hij naar ons toe. ‘Ik heb nooit geweten dat er zoveel humor in mijn werk zat’.

Maden

Naast humor is de muziek sfeerbepalend voor de voorstelling. ,,We blijven wat muziek betreft in de blues hangen, maar op een gedicht als ‘Maden ballade’ hebben we ook cabaret-achtige muziek. Het is een hele grappige tekst over leven onder de grond. Als iemand begraven is dan begint het feest voor de dikke vette maden.” Rawie is een echte woordkunstenaar. ,,Zijn vocabulaire en hoe hij spreekt is zo rijk. Je gaat acuut over je eigen woorden nadenken.”

‘Dit alles’ van De heren rond Rawie.

 

Jasper van Kuijks cabaretvoorstelling ‘Janus’is breder van opzet

In zijn derde cabaretvoorstelling ‘Onder de streep’ had Jasper van Kuijk allerlei persoonlijke dingen verwerkt. Eng vond hij het ,,Omdat je jezelf blootgeeft; er zit niks tussen jou en het publiek.”  ‘Janus’ zijn nieuwe show, is wederom persoonlijk, maar breder van opzet en gaat over polarisatie.

Jasper van Kuijk (41 jaar) is naast cabaretier ook docent industrieel ontwerpen aan de Technische Universiteit in Delft. Hij leidde een groot onderzoeksproject, maar dat werk werd iets teveel. ,,Zo ging het niet langer. Vier dagen in de week toer ik, daarnaast heb ik een column in de Volkskrant en een gezin met drie kleine kinderen. Nu krijg ik een flexibeler rol op de TU en kan ik mij meer focussen op mijn nieuwe voorstelling ‘Janus’.”

Terugkijkend op zijn eerste voorstelling ’t Kan nie op’ stond Van Kuijk in een fictieve situatie grotendeels als zichzelf een show te spelen. In zijn tweede show ‘Schoon Schip’ trad hij op als zijn alter ego die in de marktsector werkt.  ‘Janus’ is een persoonlijke en meer maatschappelijke voorstelling.

De naam ‘Janus’ is afgeleid van de Romeinse god die het begin en het einde van het leven moet voorstellen. Hij wordt afgebeeld met twee gezichten: een naar voren gericht en een naar achteren. De cabaretier noemt het zelf dualiteit; de tweespalt. ,,Ik merk, dat ik wat het geven van een mening betreft niet in een hokje pas. Dat komt omdat ik in een discussie in beide standpunten altijd wel iets goeds weet te vinden. Heb je dan een genuanceerd standpunt in een discussie dan is dat niet interessant, ook omdat nuance moeilijker valt uit te leggen.”

In ‘Janus’ haalt Van Kuijk politieke onderwerpen naar voren en belicht die van twee kanten. ,,Ik heb gezocht naar onderwerpen waarover polarisatie ontstaat: de EU, communicatie, maar ook het feminisme:  moeten we nu wel of niet vrouwen quoten? En over diversiteit. Aan de ene kant is het goed dat er meer diversiteit op de werkvloer moet komen, maar aan de andere kant gaat het nooit over meer vrouwelijke bouwvakkers of meer mannen in de zorg. Dingen waar ik mij lekker tegen af kan zetten.”

De twee kanten van een onderwerp die de cabaretier belicht zijn ook zijn eigen meningen. Weegt uiteindelijk een van de twee meningen niet altijd zwaarder? ,,Ook ik kan door goede tegenargumenten gaan twijfelen aan mijn eigen meningen. We zijn geen consistente wezens; dat moeten we ook niet willen. Je laten beïnvloeden geeft ook een voortschrijdend inzicht. En dat is een fantastisch ding.” Zonder meer zal ‘Janus’ vragen oproepen. ,,Cabaretiers horen ook niet antwoorden te geven, ze moeten vragen stellen. Altijd.”

‘Janus’ cabaretvoorstelling van Jasper van Kuijk.  www.jaspervankuijk.nl

René van Meurs probeert zichzelf te zijn

De agenda van cabaretier René van Meurs puilt uit. Afgelopen twee jaar vulde hij met zijn show ‘Even goede vrienden’ kleine theaters en combineerde dat met televisiewerk zoals voor de populaire onelinershow ‘Padoem Patsss’. Zijn nieuwe derde cabaretvoorstelling ‘Ik beloof niks’, die gaat over zelfacceptatie, is momenteel in een try-outfase.

Een tijdlang werkte René van Meurs (1985) ook als tekstschrijver voor komische nieuwsprogramma’s als ‘Dit is het nieuws’ en ‘HumorTV’. Nu staat hij voor de camera en dit tv-werk vindt hij erg prettig om te doen. Vooral omdat het hem fris houdt voor zijn theaterwerk. ,,Bij televisie creëer je in veiligheid. Als het fout gaat dan doe je het opnieuw. In het theater wordt het juist heel leuk en spannend als het misgaat, want je moet je fout meteen zien op te lossen.”

In vergelijking met zijn vorige show ‘Even goede vrienden’ (2015) is zijn humor wel veranderd. Maar precies hoe, dat kan Van Meurs niet zo één twee drie uitleggen. ,,Ik ben in die twee jaar volwassener geworden. Mijn theaterwerk en mijn humor zijn in die ontwikkeling meegegroeid.”

Van Meurs denkt niet dat hij de grenzen van zijn humor heeft verlegd. Zelfs niet in de onelinershow ‘Padoem Patsss’ (BNN) waar iedereen, ook mensen met een handicap, op de hak worden genomen. ,,Dit programma is gemaakt met een speelse knipoog en het is zeker niet shockerend bedoeld. Dat idee heb ik ook niet in mijn theaterwerk, iedereen is bij mijn show wel veilig! Ik probeer mezelf in mijn voorstellingen minimaal één keer slachtoffer te maken en niet het publiek. Ik ben toch dat oranje-haar-kleurige sulletje dat niet goed weet hoe het leven in elkaar zit.”

Al twaalf jaar lang werkt hij als comedian en steeds meer beseft hij dat zijn werk en persoonlijke leven met elkaar verweven zijn. ,,Ik ben mijn eigen theaterprogramma. De dingen waarover ik vertel, de grappen die ik maak komen van mij en gaan ook over mij. Heb ik relatieperikelen of er is net een familielid overleden dan neem ik dat wel mee in een optreden. Dat is soms wel emotioneel zwaar.”

Ik beloof niks

In zijn nieuwe theatershow ‘Ik beloof niks’ draait het om zelfacceptatie. ,,Hoe gedragen we ons tegenover anderen? Hoe ben ik geworden wie ik ben? Of hoe zien andere mensen mij het liefst?” Volgens de cabaretier worstelt iedereen met jezelf accepteren zoals je bent, maar sommigen slaan daarin door. ,,Je hoort soms ook mensen zeggen: ‘ik weet niet wat ik met mijzelf aan moet’ of: ‘ik ben op zoek naar mezelf’. Mensen die dit soort uitspraken doen, kunnen dat gewoonweg doen omdat ze in hele goede omstandigheden leven. Het is welvaartproblematiek. In Afrikaanse landen als Tsjaad of Mali, daar hebben mensen wel andere zorgen aan hun hoofd dan waar ze zichzelf kunnen vinden. Of waar ze een cursus mindfulness moeten volgen.”

Is deze cabaretvoorstelling dan heel serieus geworden met minder grappen? ,,Het onderwerp in deze voorstelling is wel serieus, maar in toon en stijl heeft hij nog steeds dat karakteristieke gelanterfant van René van Meurs. Die is vooral luchtig en probeert de absurditeit van dingen aan te tonen.”

Voor het eerst treedt van Meurs op in een groot decor. ,,Voorheen was het een tafel, een krukje en een glas water. Nu valt er meer te zien!” Maakt hij zelf muziek? ,,Ik speel gitaar, maar doe dat niet in de show. En ik ga zeker niet zingen, want dan raak ik al mijn publiek, wat ik de afgelopen jaren heb opgebouwd, kwijt. Ik ken mijn beperkingen.”

René van Meurs speelt ‘Ik beloof niks’.  www.renevanmeurs.nl

Matroesjka handelen uit overtuiging

Matroesjka, het cabaretduo van Lisa Loeb en Janneke Rinzema heeft zich een belangrijke plek veroverd in cabaretland. ‘Eeuwig vlees’ (2014) hun eerste voorstelling, was in ruim honderd theaters te zien. Een extra succesfactor was de nominatie van de Annie M. G. Schmidt-prijs voor hun lied ‘#Imalive’ (2015). Ook de nieuwe voorstelling ‘Brainwash’ bevat technocabaret: liedjes met een elektronische beat, harde grappen en geëngageerde maatschappelijke thema’s.

,,’Brainwash’ gaat over de huidige tijdsgeest”, legt Lisa Loeb uit. ,,Er gebeuren zoveel dingen in de wereld om ons heen. In ‘Eeuwig vlees’ hadden we al maatschappelijk geëngageerde stukken zoals de bio-industrie en nu gaat het meer over de politiek en over het klimaat. We hebben het engagement meer uitgebouwd.”

Een belangrijk aspect in ‘Brainwash’ is het onderwerp overtuiging. ,,Iedereen handelt vanuit zijn overtuiging. En wij willen laten zien dat mensen die er prat op gaan de waarheid in pacht te hebben, ongelijk hebben, want die waarheid ligt toch vaak in het midden.” Het duo voert allerlei opvallende types op. ,,Zo is daar gemeenteraadslid Gerry van der Spijk uit Beverwijk die de Donald Trump van zijn dorp wordt genoemd. En hebben we een vrouwelijk marketingduo die de Islam proberen te rebranden (nieuwe naam geven RH).”

Zonder belerend te zijn, proberen ze politieke en maatschappelijke onderwerpen die in de media zijn te vertalen naar het theater. ,,We laten vele kanten van een onderwerp zien, maar tonen ook dat wij als Lisa en Janneke het ook niet weten. In die zin zeggen we niet dat iets goed of fout is.”

Loeb en Rinzema

Al vijf jaar treden Loeb en Rinzema samen op. ,,Het is begonnen op het conservatorium. We lachten om dezelfde dingen. Ook delen we onze kijk op de wereld en als we een voorstelling maken praten wij over dingen die ons aan het hart gaan. Zo is onze sketch over het klimaat heel herkenbaar en confronterend; dat je nu toch echt afval moet gaan scheiden en minder moet vliegen.”
Het cabaretgenre van Matroesjka wordt technocabaret genoemd: stevige grappen en liedjes met een elektronische beat. ,,Technocabaret hebben we in de hele voorstelling doorgevoerd. We zijn een samenwerking aangegaan met modeontwerper Bart Kosters. Hij maakt ook gebruik van maatschappelijke geëngageerde thema’s in zijn werk, zoals de vluchtelingenproblematiek. Zijn extravagante kleding past bij onze stijl die ook into-the-face is. Te veel wil ik niet verklappen maar er komt een Bollywood-nummer op technobeat. Dat is in tekst, muziek als zowel visueel een brainwash.”

‘Brainwash’ door Matroesjka (Lisa Loeb en Janneke Rinzema) www.matroesjkaspeelt.nl

Onderbroekenlol met Herman in een bakje geitenkwark

Het is een viermans-groep en heet Herman in een bakje geitenkwark. Ze maken fysiek cabaret met a-capella zingen. Gemakshalve heet hun laatste show ‘Herman in een bakje geitenkwark 2’. Een hilarische show met knap geconstrueerde liedjes over ongemakkelijke situaties, en komische acts.

Vossius Gymnasium

Een kennismaking. De heren (Benny van der Bijl, Polle Vrienten, Rob Veugelaers en Rein Mulder) kennen elkaar van de middelbare school, het Vossius Gymnasium in Amsterdam. ,,Ik was vijftien toen ik bij Rob en Polle in de klas kwam”, legt Rein Mulder uit. ,,Benny zat een jaar hoger. Bij toeval kwamen we een keer bij elkaar en bleken ieder voor zich een beetje te zingen.”

Op een open podium van school zongen ze a-capella vocale muziek geïnspireerd op de Comedian Harmonists en liedjes uit films als de ‘Sound of Music’. Ook imiteerden ze bijvoorbeeld computerspelgeluiden. Omdat andere schoolbandjes pseudo-interessante namen verzonnen bedachten ze een anti-naam: Herman in een bakje geitenkwark.

Na hun middelbareschooltijd ging Mulder film- en televisiewetenschappen studeren aan de UVA en de anderen gingen naar het conservatorium. Intussen traden ze overal en nergens op. In 2011 werden de ‘Hermannen’ door SBS6 uitgenodigd voor de talentenjacht voor a-capella zangroepen ‘Sing Off’. ,,We wilden eigenlijk niet meedoen.” Toch deden ze auditie. ,,Het programma flopte gigantisch. Maar wij hebben er qua televisie-ervaring super veel aan gehad.

stille momenten

Sommige mensen die later bij ons in het theater kwamen kennen ons nog steeds daarvan.” Omdat ze tijdens optredens alleen maar liedjes zongen en zich in de stille momenten tussendoor ongemakkelijk voelden gingen ze grappen maken. ,,Toen rolden we langzaam het theatercircuit in. Onze eerste avondvullende theatervoorstelling was in 2012 en die voorstelling hebben we tweeënhalf jaar gespeeld.”

Hun eerste twee shows ‘Herman in een bakje geitenkwark’ zitten vol met hilarische lichtelijke absurdistische scenes. ,,Toch zijn er grote verschillen tussen de eerste show en de tweede. De eerste had meer muziek en nu in de tweede zit meer acteren. De humor is wel hetzelfde gebleven.”

Mulder vertelt dat achter de scènes met onderbroekenlol meer schuilgaat. ,,We gebruiken wel gekke zinnen en woorden in  scenes en liedjes, maar als je goed luistert zit daar dan van alles in verstopt. Bijvoorbeeld hoe moeilijk mensen met elkaar omgaan, zoals in het lied ‘De tieten van mijn tante’. Het gaat erover dat ik per ongeluk haar en mijn oom bloot heb gezien. Dat is dan een ongemakkelijke situatie die we met een blues zingen. Het publiek moet dan hard lachen en is ontroerd. Dat vind ik geweldig.”

www.geitenkwark.nl

Onder de streep met Jasper van Kuijk

‘Onder de streep’ is de derde cabaretvoorstelling van Jasper van Kuijk. Dit keer staat niet het leven centraal van een fictief personage, maar dat van hemzelf. Een hectisch leven waarin hij cabaret combineert met schrijven, lesgeven aan de TU Delft en een gezin met drie piepjonge kinderen. In ‘Onder de streep’ stelt hij een belangrijke vraag: is een leven met meer kennis echt veel beter?

Van Kuijk (1976) staat in cabaretland bekend als een cabaretier met een verhaal. Hij begon bij de elf-mans formatie Delfts Blok, waarmee hij in 2001 het Groninger Studentencabaretfestival won. In 2010 won hij zowel de jury- als de publieksprijs tijdens het cabaretfestival Cameretten. Zijn eerste voorstelling ’T Kan nie op’ (2013) ging over een personage dat het leven alleen ervaart via de televisie. Een jaar later speelde hij in ‘Schoon Schip’ (2014) een gewetenloze zakenman. De cabaretier legt uit dat, wat zijn personages in zijn voorstellingen vertelden, altijd maar een deel over hemzelf ging. Bij ‘Onder de streep’ gaat het alleen over zijn eigen persoonlijke leven.

,,Ik heb drie kinderen in de leeftijd van nul tot vier jaar. Daarnaast geef ik twee dagen per week les in industrieel ontwerpen aan de Technische Universiteit en doe ik onderzoek. Ook schrijf ik columns voor de Volkskrant en nu schrijf ik mee met de televisieserie Koefnoen.”

Thematisch gezien gaat ‘Onder de streep’ over kennis en het onvermogen dat blijft, ook als je deze kennis bezit. ,,Kennis vind ik fantastisch! Maar is meer kennis beter? Ik loop tegen de kennisverslaving van Facebook aan. Dat je zoveel vrienden hebt en denkt: ken ik die allemaal? Dat je ze niet durft te verwijderen. Door sociale netwerken weten we meer van onze familie en vrienden dan we misschien willen. Het is te veel om te kiezen, online vooral.”

Sinds hij kinderen heeft staat zijn leven op z’n kop. ,,Want wat lukt er op een dag met drie jonge kinderen? Vaak kom je tot weinig, en over dat onvermogen heb ik het ook in deze voorstelling.”
Hij is in de loop van de jaren in zijn werk niet kritischer geworden. ,,Nee. Soms sla ik eerder een zijpad in met een ander thema. Anders wordt het een soort hameren. Wel ben ik door het cabaret en mijn columns steeds aan het observeren. Mensen denken dat ik goed weet hoe alles werkt, maar omdat ik een behoorlijke chaoot ben loop ik tegen veel dingen aan. Daarover schrijf ik ook. Kloppen dingen wel en waar wringt het? Ook weer dat onvermogen.”

‘Onder de streep’ door Jasper van Kuijk. Regie: Pim van Alten. Te zien 2016 www.jaspervankuijk.nl

 

Copyright © Dandelion by Pexeto