Interview dirigent Jan Stulen

Begin juli 2016 vond de eerste Young Conductors Award in Nederland plaats. Dit dirigentenconcours werd gewonnen door de 22-jarige Kent Moussault. De YCA is opgezet naar een idee van de bekende dirigent Jan Stulen. Het doel is, jonge dirigenten werkervaring met orkest op te laten doen door deelname aan een masterclass in combinatie met een wedstrijd.

Vier Rotaryclubs uit het Gooi richtten anderhalf jaar geleden de Stichting Hilversum Muziek Concours op om dit dirigentenconcours te organiseren. Omdat veel orkesten zijn wegbezuinigd krijgen aankomende dirigenten weinig gelegenheid hun kunnen te demonstreren met een professioneel orkest. De YCA biedt dirigenten een podium.

Jan Stulen heeft als beginnend dirigent nooit last gehad van een gebrek aan orkesten. Van 1960 tot 1964 studeerde hij samen met Edo de Waart en Hans Vonk orkestdirectie aan het conservatorium; ze waren de enige drie. ,,Het was niet moeilijk om aan de slag te komen. Ik leerde het vak in Duitsland. Ik ging als pianist en repetitor werken bij het operahuis in het Duitse Münster. Op een gegeven moment ging je dan een opera leiden die al een tijdje liep. Maar nu zijn er minder orkesten en meer dirigenten. Die markt hangt volkomen scheef.”

Metropole Orkest

Ook voor de Young Conductors Award meldden zich veel aankomende dirigenten aan. ,,Er waren 24 aanmeldingen. Deelnemers moesten minimaal een orkestdirectie- of harmoniefanfare-directie-diploma op zak hebben of tenminste de studie bijna te hebben afgerond. Zeventien deelnemers werden uitgenodigd voor de proefdirectie, daar bleven er zeven van over en op het laatst twee finalisten.” Tijdens het concours stonden de dirigenten op de bok voor het Metropole Orkest (licht symfonische muziek), het Amersfoorts Jeugd Orkest (symfonische muziek), KMK Johan Willem Friso (originele blaasmuziek) en L’Orchestra Particolare (opera en operette).

,,De jury keek naar de slagtechniek van een dirigent, hoe je een orkest bijvoorbeeld laat inzetten en stoppen. Daarnaast werd er gelet op de communicatieve eigenschappen van een dirigent. Hoe weet de dirigent zijn muzikale ideeën over te brengen.”
Tijdens de masterclasses vonden de deelnemers de recitatieven van de opera-aria’s het lastigst om te dirigeren. ,,Recitatieven gaan ook altijd heel vrij in voordracht en zitten vol tempowisselingen. Het blijkt ook dat dit onderdeel op de conservatoria het minst wordt gedoceerd. Wij hebben ze daar urenlang scholing in gegeven voordat ze werden losgelaten op de orkesten.”

Concertgebouworkest

De verschillen tussen de kandidaten waren minimaal. De belofte tot ontwikkeling onderscheidde de jonge Moussault van zijn opponent, de 31-jarige Leonard Kwon. ,,Moussault is nog heel jong en kan zich verder ontwikkelen en meer leren.” Maar met een dirigentenconcours krijg je niet meer orkesten! Hoe nu verder? ,,Als je begint met dirigeren hoop je voor het Concertgebouworkest te eindigen maar dat lukt bijna niemand. Maar Godzijdank hebben wij een grote amateurmuziekcultuur. Veel dirigenten komen voor de betere amateursymfonieorkesten te staan.

En soms moet je ook geluk hebben. Dat je opeens moet invallen voor een dirigent die ziek is. Ook is het belangrijk dat je goede contacten weet te leggen en dat je een impresario hebt die je wil helpen met engagementen. Wat het concours betreft is het wel de bedoeling dat er een vervolg komt. Eerst maar even het stof van het eerste laten neerdalen.”

Voor terugblik: www.hilversum-muziek-concours.nl