Goldbergvariaties en Corona

Pianist Martijn Smits combineert al jaren zijn pianomuziek met zijn huisartsenpraktijk in Amsterdam. Ten tijde van de coronapandemie studeerde hij de ‘Goldbergvariaties’ van Bach in.

Een bezige bij noemt hij zichzelf. Dat kan ook niet anders met twee intensieve beroepen waar veel studeren aan vooraf ging. ,,De eerste vier jaar van mijn doctoraal geneeskunde combineerde ik met het Conservatorium in Arnhem en later aan het ‘Sweelinck’  in Amsterdam bij Willem Brons”, vertelt Smits. Toen hij zijn diploma uitvoerend musicus had behaald, is hij zijn coschappen gaan lopen. ,,Dat is heel intensief. De coschappen vragen volledige inzet en zijn alleen fulltime mogelijk.” Hij heeft ruim tien jaar gestudeerd. ,,Dat zou ik zo weer doen. Een sociaal leven had ik wel. Met andere conservatoriumstudenten speelde ik op feesten en partijen salonmuziek en daar verdiende ik wat bij. Het was eigenlijk weinig werk, maar het verdiende goed.” Naast solospel piano, heeft hij veel theater- en kamermuziek gespeeld. Sinds 2014 speelt Smits in het kamermuziekensemble Trio Martinot.

Dicht bij de bron

In 1997 studeerde hij af als basisarts. ,,Je bent dan niet meteen huisarts. Daar is weer een aparte opleiding voor. Ik heb bij een asielzoekerscentrum gewerkt, op de eerste hulp en in de psychiatrie. Als huisarts werk ik drie dagen in de week. Soms iets meer, soms iets minder.” Huisarts zijn in coronatijd is een opgave. ,,In de eerste coronagolf hadden we nauwelijks patiënten, omdat die niet naar de dokter durfden te komen. Met de tweede en derde golf kregen we het goed druk. Nu valt de groep ongevaccineerden om met ernstig zieke jongeren. Telkens is er spanning omdat je mee moet bewegen met de nieuwe maatregelen. Ik heb zelf ook Corona gehad en ben goed hersteld, maar twee dokters die ik ken zijn overleden. Je zit toch dicht op de bron.”

Al heel lang stond de ‘Goldbergvariaties’ (1741) van Johann Sebastian Bach op het wensenlijstje van Smits om in te studeren. Deze compositie is oorspronkelijk geschreven voor klavecimbel en bestaat uit een instrumentale aria waarover Bach dertig ‘klaviervariaties’ schreef. ,,Dit is een werk dat heel veel aandacht en energie vraagt om in te studeren. Ik ben er anderhalf jaar mee bezig geweest. Het is een doorwrocht werk dat technische uitdagingen heeft.”

Emotioneel

Smits omschrijft de ‘Goldbergvariaties’ als een intellectuele en emotionele reis. ,,Het begint met die fantastische aria waar de harmonische begeleiding dient als een blauwdruk voor al die variaties. Als ‘reiziger’ ga je al die variaties door. Je komt hoge bergen tegen en diepe dalen. Er zijn momenten van troost en droefenis, maar ook van vitaliteit en blijdschap. Een levensreis op een gestructureerde manier die ook heel emotioneel is.”

De pianist speelt de ‘Goldbergvariaties’ zonder de gebruikelijke herhalingen. ,,Omdat het concert maar minder dan een uur mag duren speel ik niet extra versieringen. In die toevoegingen laat je bijvoorbeeld de ene keer meer bas horen en de andere keer de tenor. Dat doe ik dus niet. Het stuk biedt mij heel veel en het ligt dicht bij mijn hart.”