Panfluiter Matthijs Koene maakt autonoom repertoire

Matthijs Koene wordt panfluiter des vaderlands genoemd. Een geuzennaam. Koene heeft al jaren een missie: de panfluit als autonoom instrument te introduceren in de klassieke muziekwereld. Dat is goed gelukt. Met het Duo Mares (accordeon en altviool) is hij te beluisteren met bewerkingen van muziek van onder anderen Bach en Piazolla.

Panfluitmuziek heeft het label ‘wereldmuziek’ aan zich kleven, met als grote voorbeeld de bekende Roemeen Gheorghe Zamfir. ,,Nog steeds weet een overgroot deel van de mensen niet dat het instrument nog meer kan dan folkloremuziek of commerciële muziek te laten klinken”, zegt Matthijs Koene (1977).”

Plaatje van een panfluit

De liefde voor dit blaasinstrument ontstond bij Koene al vroeg. ,,Mijn ouders wilde dat ik een muziekinstrument ging bespelen. We hadden thuis een orgel staan en kreeg ik orgelles. Maar na zoveel lessen vond ik het niet leuk. Ik mocht een ander muziekinstrument kiezen en van een plaatje koos ik de panfluit. Het was puur visuele aantrekkingskracht. Toevallig werd er juist op de muziekschool een cursus panfluit aangeboden en die ben ik gaan volgen. Ik was zeven jaar. Na mijn eerste les was ik meteen verliefd en ik speelde van ’s ochtend vroeg tot ’s avonds laat.”

Op de muziekschool kreeg hij panfluitles van een dwarsfluitistdocent. Het was vanzelfsprekend dat hij panfluit zou gaan studeren. ,,Aan het Conservatorium in Hilversum werd een studie panfluit gegeven door Nicolai Pirvu van wie ik vanaf mijn dertiende al les had.” Hij kreeg daar tot zijn teleurstelling alleen maar wereldmuziekcomposities te spelen. ,,Ik was als klein jochie ook gek van klassieke muziek. Dan kom je op het conservatorium en wil je graag klassieke muziek spelen maar dat kon niet, want er bestond eenvoudigweg geen klassieke muziek voor panfluit. En niemand zat daarop te wachten. Dat was lastig. Ik moest dus zorgen dat er autonoom repertoire voor dit instrument zou komen.”

300 panfluitcomposities

Dat is hem gelukt. Er zijn intussen bijna 300 composities voor panfluit op verschillende concertpodia in première gegaan.  Hedendaagse componisten zoals Theo Loevendie, Daan Manneke, Chiel Meijering, Klas Torstensson en Ron Ford schreven stukken voor hem.  Het leverde heb de titel ‘panfluiter des vaderlands’ op. Na zijn cum laude afstuderen in 2001 aan het Conservatorium van Amsterdam geeft hij sinds 2005 zelf les aan deze muziekopleiding.

De panfluiter gaat dieper in op de magie van dit instrument. ,,Wat ik aantrekkelijk vind aan de panfluit is de klank, de flexibiliteit en de vanzelfsprekende kracht ervan.” Hij maakt een verschil tussen de panfluit en de traditionele dwarsfluit. ,,Een panfluit heeft voor elke toon een aparte buis. Het voordeel hiervan is, dat iedere pijp een ideale omstandigheid creëert aan klank vanwege lengte en de breedte van een buis. Een dwarsfluit daarentegen heeft kleppen voor toonhoogteverschillen en daar kun je meer doen met articulaties. In een ademstroom kun je allerlei noten aan elkaar plakken en intervallen spelen. Bij een panfluit is dat ondenkbaar want dan moet je telkens tussendoor de luchtstroom stoppen. Je moet ook voor een hoge naar een lage noot over het hele instrument springen.”

Duo Mares

Hij vertelt verder dat barokmuziek uitgelezen repertoire is om te bewerken voor panfluit. ,,Barok heeft thematisch kortere bouwstenen. Romantiek heeft langere thema’s en die kun je wel met allerlei omwegen spelen, maar je raakt dan wel verwijderd van het origineel.” Koene speelt veel samen met Duo Mares: Esra Pehlivanli op altviool en Marko Kassl op accordeon. ,,We doen trio’s en duo’s en heel veel Bach. Wat ik mooi vind van Bach is onder andere zijn ‘Nun komm’ der Heiden Heiland’ maar ook de sonate BMW 1035 dat ik speel met accordeon; dat is ontzettend gaaf.” Van Astor Piazolla klinkt ‘Ave Maria’ en spelen ze met z’n drieën ‘l’Histoire du tango’ (1986).  ,,De harmonieën hierin zijn heerlijk en het heeft aangrijpende thema’s. Zijn muziek zit muzikaal ingenieus goed in elkaar. En het is leuk om te spelen.”  www.matthijskoene.nl