Hannes Minnaar klaart mist in je hoofd
- At december 20, 2021
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
0
Voor iedereen was het afgelopen maanden een rare tijd, ook voor concertpianist Hannes Minnaar. Studeren voor zijn concerten was niet nodig want alles werd afgelast. Hij vulde zijn tijd met onder meer met het spelen van de ‘Goldbergvariaties’ van Johann Sebastian Bach. Hij omarmde deze louterende muziek en besloot vanaf 1 juli een concerttour te organiseren in verschillende kerken door heel Nederland. Zo ook in Naarden. Voorafgaand aan de ‘Goldbergvariaties’ speelt Minnaar een nieuwe compositie van Daan Manneke: ‘Gedanken zu Bach’.
Aan het begin van de Covid-19-uitbraak was er ook in huize Minnaar in Nederhorst den Berg even lichte paniek. ,,Veel concerten en recitals vielen uit, waaronder twee in het Concertgebouw met radio opnames. Het enige wat bleef staan waar ik voor kon studeren, was een geplande cd-opname met Schumann, Ravel en een nieuw stuk van Robert Zuidam. Ik heb twee jonge kinderen en die konden niet naar de opvang. We moesten ze zelf bezighouden. Er waren dus geen zeeën van tijd om te studeren.” Toch raakte hij als ieder ander gewend aan de lockdown. ,,Maar ik had er geen behoefte aan om zelf muziek online te zetten. Een concertje opnemen met huis-, tuin- en keukenapparatuur en slechte akoestiek, daar zou ik nooit gelukkig van worden.”
Goldbergvariaties
Hannes Minnaar (1984) speelt de ‘Goldbergvariaties’ al vanaf zijn vijftiende en dit meesterwerk is nooit uit de buurt geweest van zijn vleugel. ,,Tijdens de lockdown begon ik dit werk op een gegeven moment te spelen en ik kon er niet meer mee ophouden.” Voor hem bevat deze fantastische muziek een logica die je in vervoering brengt. ,,Het zorgde ervoor dat die mist in mijn hoofd en om me heen opklaarde. Ik moest mij hieraan vastgrijpen.”
De ‘Goldbergvariaties’ (1741) bestaan uit een instrumentale aria waarover Bach dertig ‘klaviervariaties’ schreef. Er bestaan tientallen opnames van dit werk maar het wordt weinig live uitgevoerd. Minnaar heeft het wel enkele malen met publiek gespeeld. ,,Het is in veel opzichten een moeilijk stuk. Het is namelijk oorspronkelijk geschreven voor een klavecimbel met twee klavieren. Zo speel je de twee handen elk op hun eigen klavier. Dat zorgt ervoor dat je veel minder met je vingers in de knoop komt dan wanneer je het op één klavier speelt. Bovendien klinkt een klavecimbel anders dan een piano. Een klavecimbel is een boventoonrijk instrument waarvan alle tonen identiek in volume klinken. Bij een toon van een piano is het meer: wat haal ik naar boven en welke verberg ik.”
Daan Manneke
De concertpianist is Bachliefhebber en hij gaf Daan Manneke (1939) dan ook de opdracht de compositie ‘Gedanken zu Bach’ te schrijven. De aanleiding was de zesdelige pianocyclus ‘Grote Archipel’, die de Bredase componist ter gelegenheid van zijn eigen tachtigste verjaardag had geschreven. Eén van die zes stukken van die cyclus bevat citaten uit een koraal van Bach. ,,Ik vroeg hem of hij een soortgelijk stuk wilde componeren als prelude voor de ‘Goldbergvariaties’. Dat idee vond Manneke in eigen woorden ‘blasfemisch’, maar hij stemde er toch mee in!”
‘Gedanken zu Bach’ bestaat uit zes delen in acht minuten. De ondertitel is een verwijzing naar Bachs cantate BWV 26: ‘Ach wie flüchtig, ach wie nichtig’. ,,Dat is een koraal dat gaat over de nietigheid en vergankelijkheid van het leven. Je kunt het natuurlijk geen coronamuziek noemen, maar het is wel erg actueel. In het midden zit een trieste aria en het grootse slotakkoord zorgt ervoor dat het naadloos overgaat in de ‘Goldbergvariaties’. Dit stuk is een soort amuse.”
Van Guus Meeuwis naar Goldberg-variaties
- At augustus 01, 2019
- By Rudolf
- In Klassieke muziek
- 0
Niet elke pianist waagt zich aan de ingewikkelde ‘Goldberg-variaties’ (1741) van Johann Sebastian Bach. Alleen pianisten met veel techniek en lef. Jan-Willem Rozenboom, de muzikale rechterhand van Guus Meeuwis, die al jong werd gegrepen door dit meesterwerk durft het wel. Hij speelt de ‘Goldberg-variaties’ met een inleiding onder de titel ‘Theatercollege Bach’.
De Brabander Jan-Willem Rozenboom (1974) zat tijdens zijn conservatoriumstudie als één van de weinige muziekstudenten op een studentenvereniging in Tilburg en hij raakte daar bevriend met rechtenstudent en destijds popartiest in spe Guus Meeuwis. Rozenboom ging in 1995 spelen in zijn begeleidingsband Vagant, ten tijde van Meeuwis’ eerste hit ‘Het is een nacht’.
,,In het begin heb ik mijn conservatoriumstudie twee jaar onderbroken, zo druk was het met het bandje. Ik twijfelde zelfs of ik mijn studie wel of niet zou op pakken, maar er was toch nog een grote drang naar klassieke muziek.” In 2000 rondde hij zijn bachelor pianostudie cum laude af aan het Brabants Conservatorium. ,,Na mijn studie wilde ik verder kijken en kwam ik bij pianist Rian de Waal aan het Conservatorium van Den Haag. In het begin hadden de docenten wel twijfels met mijn popcarrière. Rian zei ook dat te veel spelen op een keyboard niet goed is voor je touche. Ik compenseerde dat weer met spelen op een akoestische piano. In 2003 sloot ik mijn masteropleiding af.”
En dan de ‘Goldberg-variaties’. ,,Ik was vijftien toen ik hieruit een deel op de radio hoorde en ik was meteen gegrepen. Ik kocht een uitvoering op cd van pianist Glenn Gould en draaide het grijs. Vijftien jaar later, na mijn examen in Den Haag, wilde ik een project aangaan en als ik het ooit de ‘Goldberg-variaties’ wilde spelen dan moest het toen dit stuk worden.” Nadat hij dit werk muzikaal technisch onder de knie had, rees de vraag hoe hij het wilde spelen. ,,Want wat is je visie op dit werk? Het duurde daarom ook lang voordat ik het op CD had opgenomen.”
In het ‘Theatercollege Bach’ zal Rozenboom onder meer uitleg geven over de naamgeving van de ‘Goldberg-variaties’. In principe is het een instrumentale aria waarover dertig ‘klaviervariaties’ zijn geschreven. Aanvankelijk schreef Bach ze als oefenstukken voor klavecimbel. Deze compositie bestaat uit drie blokken: een blok met langzame stukken, een blok dat virtuoos is, en de ‘variaties’ waarin je een canon hoort, of de melodie in een tegenbeweging. ,,Het is de grootste en langste pianocompositie van de achttiende eeuw. Als je het met alle herhalingen speelt, duurt het maar liefst tachtig minuten. Bach wist in zo’n tijdspanne een enorme eenheid te creëren en dat vind ik heel erg intrigerend.”
Al ruim twintig jaar componeert en arrangeert Rozenboom voor Guus Meeuwis. Samen hebben ze over de tachtig liedjes geschreven. Komt er iets van de ‘Goldberg-variaties’ in een liedje terug? ,,Ja, daar kwam ik inderdaad twee jaar geleden achter. Als je het akkoordenschema van het liedje ‘Brabant’ (2002) een beetje trager speelt en je speelt het in driekwartsmaat, dan kun je de ‘Aria’ er moeiteloos overheen spelen. Dat moet ik onbewust zo hebben geschreven.”
‘Theatercollege Bach’ met de ‘Goldberg-variaties’ van Johann Sebastian Bach door pianist Jan-Willem Rozenboom was in Theater De Speeldoos in Baarn. www.jwrozenboom.nl